Επιλεγμένο λήμμα της Βικιπαίδειας, 3 Μάρτιος
Η Μάχη της Μόσχας (ρώσικα: Битва под Москвой, γερμανικά: Schlacht um Moskau) είναι το όνομα που έχει δοθεί από σοβιετικούς ιστορικούς σε δύο περιόδους σημαντικών μαχών κατά μήκος ενός τομέα 600 χιλιομέτρων στο Ανατολικό Μέτωπο κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Διαδραματίστηκε μεταξύ Οκτωβρίου 1941 και Ιανουαρίου 1942. Ο Χίτλερ θεωρούσε την Μόσχα, πρωτεύουσα της Σοβιετικής Ένωσης και μεγαλύτερη πόλη της, κύριο στρατηγικό στόχο των δυνάμεων του Άξονα στην Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα.
Η γερμανική επίθεση είχε την κωδική ονομασία Επιχείρηση Τυφώνας και είχε στόχο την δημιουργία δύο σφηνών, μία βορείως της Μόσχας εναντίον του Μετώπου Καλίνιν από την 3η και την 4η Ομάδα Πάντσερ, αποκόπτοντας ταυτόχρονα την σιδηροδρομική γραμμή Μόσχας-Λένινγκραντ, και μία νοτίως της Μόσχας εναντίον του Δυτικού Μετώπου, νότια από την Τούλα από την 2η Στρατιά Πάντσερ, ενώ η 4η Στρατιά θα προωθούνταν κατευθείαν προς την Μόσχα από τα δυτικά. Ένα ξεχωριστό επιχειρησιακό σχέδιο των Γερμανών, με την κωδική ονομασία Επιχείρηση Βόταν, συμπεριλήφθηκε στην τελική φάση της γερμανικής επίθεσης.
Αρχικά οι σοβιετικές δυνάμεις αμύνθηκαν στην περιφέρεια της Μόσχας κατασκευάζοντας τρεις αμυντικές ζώνες και αναπτύσσοντας νέες επίστρατες εφεδρείες καθώς και στρατεύματα από την Σιβηρία και την Άπω Ανατολή. Εν συνεχεία, αφού αναχαιτίστηκε η γερμανική επίθεση, ξεκίνησε η σοβιετική αντεπίθεση και διάφορες μικρότερης κλίμακας επιθέσεις ώστε να εξαναγκαστούν οι γερμανικές δυνάμεις να υποχωρήσουν σε θέσεις γύρω από τις πόλεις Οριόλ, Βγιάζμα και Βιτσέμπσκ, σχεδόν περικυκλώνοντας τρεις γερμανικές στρατιές στην πορεία.
Μέχρι τον Ιανουάριο του 1942 οι Σοβιετικοί είχαν απωθήσει τη Βέρμαχτ από 100 έως 250 χιλιόμετρα από τη Μόσχα, απομακρύνοντας την άμεση απειλή κατά της πόλης. Η Μάχη της Μόσχας ήταν μία από πλέον σημαντικές μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως επειδή οι Σοβιετικοί κατάφεραν να εμποδίσουν την πιο σοβαρή απόπειρα κατάληψης της πρωτεύουσάς τους. Η μάχη ήταν μία από τις πιο αιματηρές όλου του πολέμου, με περισσότερες από 1.000.000 απώλειες. Αποτέλεσε σημείο καμπής, καθώς ήταν η πρώτη φορά από το 1939, οπότε ξεκίνησε τις πολεμικές επιχειρήσεις, που η Βέρμαχτ υποχρεώθηκε σε μεγάλης κλίμακας υποχώρηση.