Βιβλιοθήκη και Αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης

Βιβλιοθήκη και Αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης
Είδος	ερευνητική βιβλιοθήκη, αρχείο και art library
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°59′12″N 23°46′39″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αθηναίων και Περιφέρεια Αττικής
Τοποθεσία	Γουδή
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	1976
Ιστότοπος
	Επίσημος ιστότοπος
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 37°59′12″N 23°46′39″E / 37.9866°N 23.7776°E / 37.9866; 23.7776

Η Bιβλιοθήκη και το Aρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου δημιουργήθηκαν με σκοπό να καλύψουν τις ερευνητικές, μουσειολογικές και εκθεσιακές ανάγκες του μουσείου και του προσωπικού της. Σήμερα αποτελούν ένα ανοιχτό πληροφοριακό κέντρο στο χώρο των εικαστικών τεχνών, σημείο αναφοράς για μελετητές, ιστορικούς της τέχνης, υποψήφιους διδάκτορες, προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές και σπουδαστές.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για μια ειδική βιβλιοθήκη εικαστικών τεχνών η οποία αναπτύχθηκε παράλληλα με το μουσείο και άρχισε να λειτουργεί αμέσως μετά την αποπεράτωση του κτιρίου της οδού Μιχαλακοπούλου και την έκθεση των συλλογών της το 1976. Από το καλοκαίρι του 2013 η βιβλιοθήκη μαζί με τις υπόλοιπες υπηρεσίες του μουσείου έχει μεταφερθεί προσωρινά^[1] στο Άλσος Ελληνικού Στρατού στο Γουδή μέχρι να ολοκληρωθούν τα έργα εκσυγχρονισμού και επέκτασης στο κεντρικό κτίριο που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Η πρώτη της συλλογή περιελάμβανε τα βιβλία του Αλέξανδρου Σούτσου, η οποία αποτελούνταν από παλιές και σπάνιες εκδόσεις. Στον εμπλουτισμό της συλλογής συνέβαλαν αργότερα με δωρεές ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Οδυσσέας Φωκάς, ο Ουμβέρτος Αργυρός, ο Ανδρέας Ιωάννου, ο Θεμιστοκλής Τσάτσος και πρόσφατα οι γλύπτριες Μπέλλα Ραφτοπούλου και Φρόσω Ευθυμιάδη - Μενεγάκη, ο γλύπτης Χρήστος Καπράλος, ο τέως διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης Δημήτρης Παπαστάμος και η επιμελήτρια Αγγέλα Ταμβάκη.

Συλλογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συλλογή απαρτίζεται από περίπου 25.000 τίτλους βιβλίων και περιοδικών και καλύπτει θεματικές κατηγορίες όπως μονογραφίες Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, καταλόγους εκθέσεων, βιβλία θεωρίας και ιστοριογραφίας της ελληνικής και ευρωπαϊκής, κυρίως, τέχνης, εικονογραφία, αρχαιολογία, βυζαντινή τέχνη, βιβλία μουσειολογίας, συντήρησης καθώς εγκυκλοπαίδειες τέχνης και λεξικά καλλιτεχνών.

Στη συλλογή υπάρχουν ακόμη τα λευκώματα της Εθνικής Πινακοθήκης, στα οποία απεικονίζεται το έργο μεμονωμένων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, αλλά και συλλογές έργων τέχνης, καθώς και εικόνες με παλαιότερες όψεις της Ελλάδας και των μνημείων της, ενώ σπάνιες και πολύτιμες καλλιτεχνικές εκδόσεις εικονογραφούνται με χαρακτικά. Η συλλογή σπάνιων εκδόσεων, εκτός από λευκώματα, περιλαμβάνει ημερολόγια, λογοτεχνικά και ιστορικά βιβλία εικονογραφημένα από καλλιτέχνες, καθώς και μεμονωμένες σπάνιες εκδόσεις ιστορίας της τέχνης.

Τα περιοδικά τέχνης αποτελούν ένα άλλο τμήμα της συλλογής της Βιβλιοθήκης. Μεγάλη σημασία για την έρευνα της νεοελληνικής τέχνης κατέχουν οι ελληνικοί τίτλοι παλιών περιοδικών που περιλαμβάνουν τα σημαντικότερα έντυπα με εικαστικό περιεχόμενο που κυκλοφόρησαν στην Αθήνα, κυρίως, μετά το 1847 έως το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Τα ξένα περιοδικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά, καλύπτουν την ευρωπαϊκή εικαστική δραστηριότητα από 1831 και μετά. Οι τρέχουσες συνδρομές της Βιβλιοθήκης ξεπερνούν τους 70 τίτλους ξενόγλωσσων και ελληνικών περιοδικών. Επιπλέον παρέχεται η πρόσβαση σε 150 τίτλους μέσω της ηλεκτρονικής βάσης JSTOR^[2]. Όλες οι περιοδικές εκδόσεις και τα ανάτυπά τους είναι αποδελτιωμένα κατά έλληνα καλλιτέχνη.

Παράλληλα η Βιβλιοθήκη διατηρεί αρχείο αποκομμάτων ημερίσου και περιοδικού τύπου, – έντυπο από το 1900 έως το 1996 και ηλεκτρονικό, μέσω διαδικτύου, από το 1999 έως σήμερα.

Eπίσης υπάρχει η συλλογή 8.000 έντυπων καταλόγων δημοπρασιών τέχνης από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τώρα όπου είναι επίσης αποδελτιωμένες κατά Έλληνα καλλιτέχνη. Τα τελευταία χρόνια η Βιβλιοθήκη είναι συνδρομήτρια στη διεθνή βάση δεδομένων Art price όπου ψηφιοποιούνται και αποδελτιώνονται οι δημοπρασίες έργων τέχνης όλων των καταξιωμένων οίκων της Ελλάδας και του εξωτερικού από το 1987 έως σήμερα. Σε συνεχή ανάπτυξη βρίσκεται η συλλογή του οπτικοακουστικού υλικού που απαρτίζεται από 500 περίπου CD. Πρόκειται για συνοδευτικό υλικό βιβλίων και καταλόγων εκθέσεων, διατριβών, αυτοτελών εκδόσεων καθώς και ψηφοιοποιημένων περιοδικών τέχνης και λόγου από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Λειτουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Βιβλιοθήκη υπάγεται διοικητικά στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου στην διεύθυνση Συλλογών και Μουσειολογικού Προγραμματισμού. Η χρηματοδότησή της προέρχεται από τον τακτικό προϋπολογισμό του ιδρύματος. Η πολιτική ανάπτυξης της συλλογής καθορίζεται σύμφωνα με το εκθεσιακό και ερευνητικό πρόγραμμα του Μουσείου. Βασική πηγή εμπλουτισμού αποτελεί η αγορά υλικού από ελληνικούς και ξένους εκδοτικούς οίκους και η ανταλλαγή εκδόσεων της Εθνικής Πινακοθήκης με εκείνες άλλων Μουσείων και πολιτιστικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ των βιβλιοθηκών τέχνης. Η Bιβλιοθήκη δέχεται δωρεές από ιδρύματα, όπως τράπεζες, ελληνικά και ξένα μουσεία και πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, εκδοτικούς οίκους, αίθουσες τέχνης και εταιρείες.

Διαδικτυακός τόπος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Δεκέμβριο του 2014 ολοκληρώθηκε το έργο δημιουργίας ψηφιακής βιβλιοθήκης στην Εθνική Πινακοθήκη.^[3] Αποτέλεσμα τη διάθεση των συλλογών τους μέσω της ιστοσελίδας www.nationalgallery.gr/library. Στα πλαίσια του έργου ψηφιοποιήθηκε μεγάλο μέρος των συλλογών, όπως σπάνιο αρχειακό υλικό (φωτογραφικά αρχεία 19ου αιώνα, προσωπικά αρχεία καλλιτεχνών, διοικητικά έγγραφα των απαρχών της λειτουργίας του μουσείου), αφίσες, εξαντλημένοι κατάλογοι εκθέσεων του μουσείου, φυλλάδια και προσκλήσεις εκθέσεων Ελλήνων καλλιτεχνών στην Ελλάδα και το εξωτερικό από το 1875 έως σήμερα και αποκόμματα εφημερίδων εικαστικού περιεχομένου από το 1900 έως το 1970. Όλες οι συλλογές είναι διαθέσιμες μέσω των ηλεκτρονικών καταλόγων (opac)^[4] όπου παρέχεται η δυνατότητα βιβλιογραφικής αναζήτησης του υλικού της ψηφιοπημένο και έντυπο. Επιπλέον έχει δημιουργηθεί μία πύλη βασισμένη στο λογισμικό (CatMining),^[5] με δυνατότητα ταυτόχρονης αναζήτησης και παρουσίασης των αποτελεσμάτων όλων των συλλογών της βιβλιοθήκης, του αρχείου και των έργων τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης. Τέλος, οι αρχειακές συλλογές παρουσιάζονται στο κοινό και μέσω εικονικής έκθεσης.^[6]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «Αθήνα: Σε εξέλιξη τα έργα στην Εθνική Πινακοθήκη, το 2015 σε λειτουργία». 11 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)
↑ «JSTOR».
↑ «Επιχειρησιακό πρόγραμμα ψηφιακής σύγκλιση». www.digitalplan.gov.gr. 25 Φεβρουαρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2015.
↑ «Κατάλογοι | Digital Library». www.nationalgallery.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016.
↑ «Δημιουργία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης στην Εθνική Πινακοθήκη: Ένας πρωτοποριακός Δικτυακός Τόπος | ELiDOC Information Systems». elidoc.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016.
↑ «Αρχειακές Συλλογές | Digital Library». www.nationalgallery.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεωργία Μεταξά, «Αρχεία και ιστορία της τέχνης στην Ελλάδα, Βιβλιοθήκη Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, "Συγκρότηση και συντονισμός του χώρου των βιβλιοθηκών, των μουσείων και των αρχείων τέχνης στην Ελλάδα : αναζήτηση πολιτικής και πρακτικών συνεργασίας.» 2ο Συνέδριο Βιβλιοθηκών Τέχνης, πρακτικά, Αθήνα, Βιβλιοθήκη Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, 2008
Ελένη Μεντζαφού, «Πλούσια βιβλιοθήκη», Επτά Ημέρες της Καθημερινής, 26/11/2000, σελ. 25.
Ειρήνη Οράτη, «Η βιβλιοθήκη της Εθνικής Πινακοθήκης», περ. Εικαστικά, τεύχη 1-6, 1982
«Βιβλιοθήκες Τέχνης: ο ρόλος και οι ιδιαιτερότητές τους» πρακτικά της Διημερίδας Βιβλιοθηκών Τέχνης, Αθήνα, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, 18-19 Ιουνίου 1998

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ιστότοπος της βιβλιοθήκης
3 Βιβλιοθήκες Τέχνης στην Αθήνα Αφιέρωμα της ιστοσελίδας lifo.gr και την Αργυρώ Μποζώνη

[1] «Αθήνα: Σε εξέλιξη τα έργα στην Εθνική Πινακοθήκη, το 2015 σε λειτουργία». 11 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)

[2] «JSTOR».

[3] «Επιχειρησιακό πρόγραμμα ψηφιακής σύγκλιση». www.digitalplan.gov.gr. 25 Φεβρουαρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2015.

[4] «Κατάλογοι | Digital Library». www.nationalgallery.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016.

[5] «Δημιουργία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης στην Εθνική Πινακοθήκη: Ένας πρωτοποριακός Δικτυακός Τόπος | ELiDOC Information Systems». elidoc.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016.

[6] «Αρχειακές Συλλογές | Digital Library». www.nationalgallery.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]