Βαλενθιανικός χρυσός αιώνας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Απόσπασμα από το έργο του Ζοανότ Μαρτορέλ Τιράντης ο Λευκός, κυρίαρχο έργο του βαλενθιανικού Χρυσού Αιώνα.

Ο Βαλενθιανικός Χρυσός Αιώνας ή Χρυσός Αιώνας των βαλενθιανικών γραμμάτων (στα καταλανικά Segle d'or valencià) αποτελεί μια ιστορική περίοδο που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του 15ου αιώνα οπότε και συγγράφηκαν σημαντικά λογοτεχνικά έργα στην καταλανική γλώσσα στο Βασίλειο της Βαλένθιας.

Κατά τον Βαλενθιανικό Χρυσό Αιώνα η τοπική λογοτεχνία ξεπέρασε τον καθιερωμένο μέχρι τότε μεσαιωνικό της χαρακτήρα που περιοριζόταν κυρίως στην τροβαδουρική ποίηση. Ο γραπτός λόγος γίνεται για πρώτη φορά εργαλείο έκφρασης στην ρωμανική γλώσσα της περιοχής, τα μεσαιωνικά καταλανικά και καταφέρνει να αποπέμψει από την ποίηση τις προβηγκιανικές επιρροές και από τον πεζό λόγο τους λατινισμούς. Η εποχή αυτή έθεσε τις βάσεις της μετέπειτα λογοτεχνίας στην καταλανική γλώσσα μα και της ίδιας της γλώσσας καθώς αποτέλεσε το πρότυπο πάνω στο οποίο βασίστηκε η λογοτεχνική και γλωσσολογική της αναγέννησή της (Renaixença) κατά τον 19ο αιώνα.

Ιστορικό υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βασίλειο της Βαλένθιας δημιουργήθηκε επίσημα το 1239 μετά την κατάκτηση της μέχρι τότε μουσουλμανικά ελεγχόμενης περιοχής από τον Ιάκωβο Ι τον Κατακτητή. Η ανάπτυξη που επήλθε έφερε την Βαλένθια σε κυρίαρχη θέση στα πλαίσια του Στέμματος της Αραγόνας, αποτελώντας την σημαντικότερη πόλη του Στέμματος και μία από τις σημαντικότερες της Ευρώπης της εποχής. Μετά από χρόνια συνεχούς αστάθειας λόγω της δυναστικής κρίσης του Οίκου της Βαρκελώνης, ο Συμβιβασμός του Κασπ το 1412 και η βασιλεία του Αλφόνσου του Μεγαλόψυχου (1416-1458), με την κατάκτηση του Βασιλείου της Νεάπολης ξαναέδωσαν στο Στέμμα της Αραγόνας το ρόλο της ως κυρίαρχης πολιτικής δύναμης στην Δυτική Μεσόγειο. Ο εμφύλιος πόλεμος ωστόσο που προκλήθηκε στην Καταλονία μεταξύ του Ιωάννη Β’ (1458-1479) και του γιου του, Πρίγκηπα της Βιάνα προκάλεσε τριγμούς και ανασφάλεια στο πριγκιπάτο και στη Βαρκελώνη. Η φυγή πολλών ευγενών και πλουσίων από εκεί στη Βαλένθια, συνέβαλε στην άνθηση της πόλης. Απόδειξη αυτής της άνθησης ήταν το γεγονός ότι εκεί εγκαταστάθηκε το πρώτο τυπογραφείο και ως αποτέλεσμα εκεί τυπώθηκε το πρώτο βιβλίο της Ιβηρικής χερσονήσου (το Les Troves en Lahors de la Verge Maria το 1474).

Κύριοι εκπρόσωποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτος εκπρόσωπος του Βαλενθιανικού Χρυσού Αιώνα θεωρείται ο Φρανσέσκ Εϊσιμένις παρόλο που ορισμένοι ειδικοί θεωρούν το έργο του Μπερνάτ Μέτζε Lo somni («Το όνειρο») ως το εναρκτήριο έργο της εποχής αυτής. Ο Εϊσιμένις, αν και είχε γεννηθεί στη Ζιρόνα, έγραψε και δημοσίευσε τα περισσότερα έργα του στην Βαλένθια μεταξύ 1384 και 1408. Αυτά είχαν θεολογικό και predicar χαρακτήρα και χρησιμοποιούσαν την απλή γλώσσα του λαού με σκοπό την άμεση επαφή τους με αυτόν.

Κατά τον 15ου αιώνα πλέον εμφανίζεται ο Ζόρδι ντε Σαν Ζόρδι με μια ποίηση που φέρει ακόμη βαθιές επιρροές από την προβηγκιανή ποίηση παράλληλα όμως με επιρροές από τον Πετράρχη. Ο Αουζιάς Μαρκ ξεπρόβαλε ως ο ικανότερος ποιητής της εποχής σε όλες τις ρωμανικές γλώσσες και κατάφερε να περιορίσει στο ελάχιστο τα προβηγκιανικά και τροβαδουρικά στοιχεία χρησιμοποιώντας μια καθαρή καταλανική γλώσσα. Η ποίησή του αναφέρεται σε πραγματικά πρόσωπα και θέματα και είναι απομακρυσμένη από τον ιδεαλισμό των προηγούμενων ποιητών, τόσο αναφορικά με τους χαρακτήρες (μερικά έργα του είναι μια εκ των έσω ανάλυση του αναγεννησιακού ανθρώπου), όσο και με την πολύ ιδεατή μορφή της γυναίκας.

Ο Ζοανότ Μαρτορέλ έθεσε μια νέα βάση για το ευρωπαϊκό μυθιστόρημα με το έργο του Τιράντης ο Λευκός, που θεωρείται μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα της λογοτεχνίας στα καταλανικά. Παρουσιάζει μια πιο λεπτομερειακή και ανθρώπινη άποψη των ανδρών και των γυναικών της εποχής του με περιγραφές των πόνων και των καθημερινών προβληματισμών των προσώπων του έργου.

Ο Ζοάν Ροΐς ντε Κορελιά συνδύασε τον πεζό με το έμμετρο λόγο, έχοντας ως κύριο θέμα του έργου του τον έρωτα που παρουσιάζεται εν μέσω ενός διανοούμενου ανθρωπισμού και της αφοσίωσής του στους ελληνολατίνους κλασσικούς. Η ευλυγισία και η απαλότητα των στίχων του τον πλησιάζουν αρκετά στους αναγεννησιακούς Ιταλούς ποιητές και ο γραπτός του λόγος χαρακτηρίζεται από τον ρητορικισμό και την μεγαλοστομία της βαλενθιανικής πρόζας.

Ο Ζάουμε Ροτζ έγραψε το L’Espill («Ο Καθρέφτης»), έργο με μισογυνιστικό χαρακτήρα που σχετίζεται με την τοπική σατιρική σχολή και μέχρι σήμερα αποτυπώνεται στα κείμενα των Φάλιας. Αντίβαρο στον μισογυνισμό αυτό αποτέλεσε η Ισαβέλ ντε Βιλιένα. Είναι η πρώτη γνωστή βαλενθιανή συγγραφέας και είχε πολύ μεγάλη επιρροή στον Χρυσό Αιώνα μιας και συγκέντρωσε γύρω της έναν αρκετά μεγάλο αριθμό συγγραφέων που την θαύμαζαν για το διανοητικό της επίπεδο. Έγραψε το Vita Christi και στα έργα της ανέδειξε τις γυναικείες αρετές έναντι της ανδρικής κακοήθειας.

Άλλοι σημαντικοί συγγραφείς ήταν οι βαλενθιανοί Ζάουμε Γκασούλ και Μπερνάτ Φενολιά. Το τέλος του Χρυσού Αιώνα τοποθετείται στο έτος γέννησης του Ζοάν Λιουίς Βίβες (1492), του θανάτου της Ισαβέλ ντε Βιλιένα ή της έκδοσης του τελευταίου τόπου του έργου το Ζοάν ντε Κορελιά, Lo Cartoixà (1500).

Συνοπτική χρονολογική παρουσία των κυρίων συγγραφέων με τα σημαντικότερα έργα τους

  • Σαν Βισέν Φερέ (1350 - 1419)
  • Αντόνι Κανάλς (1352 - 1419)
  • Ζόρδι ντε Σαν Ζόρδι (1394/1400 - 1424)
  • Αουζιάς Μαρκ (1400 - 1459)
  • Ζοανότ Μαρτορέλ (1405/10 - 1468)
  • Ζάουμε Ροτζ (περ. 1400 - 1478)
  • Ισαβέλ ντε Μπιλιένα (1430 - 1490)
  • Ζοάν Ροΐς ντε Κορέλια (1435 - 1497)
CC-BY-SA
Μετάφραση
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Segle d'or valencià της Καταλανικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).