Αστακός
| Αστακός | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Αμερικανικός αστακός, Homarus americanus
| ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| υποοικογένειες και γένη | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Με την ονομασία αστακός είναι γνωστά στην Ελλάδα τρία είδη δεκάποδων μακρύουρων μαλακοστράκων, που ανήκουν σε δύο διαφορετικές οικογένειες: την οικογένεια των Αστακιδών και στην οικογένεια των Παλινουριδών. Και τα τρία αυτά γένη μοιάζουν πολύ μεταξύ τους και είναι περιζήτητα τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική για το νοστιμότατο κρέας τους.
Ο πιο κοινός, σπουδαιότερος, αλλά και οικονομικότερος εξ αυτών είναι ο "αστακός χόμαρος" (homard), γνωστότερος στην Ελλάδα ως "θαλασσινός αστακός" ή "καραβιδομάνα" ή "καραβιδαστακός": είναι αυτός που φέρει δύο μεγάλες δαγκάνες, τον οποίο και θεωρούν οι Ευρωπαίοι ως γνήσιο αστακό. Για τον ελλαδικό χώρο όμως, περισσότερο γνωστός είναι ο "αστακός ο παλίουρος" (Palinurus), που φέρει δύο μεγάλες κεραίες αντί για δαγκάνες και οι Γάλλοι τον αποκαλούν "langouste". Τέλος, ο αμερικανικός αστακός είναι είδος χούμαρου με δαγκάνες και εισάγεται από την Αμερική. Εκτός όμως αυτών, υπάρχουν και αστακοί γλυκέων υδάτων, που ζουν σε εκβολές ποταμών, λίμνες και στάσιμα, αλλά καθαρά ύδατα. Τέτοιοι είναι ο αστακός ο ευγενής, ο αστακός ο λευκόπους και ο αστακός ο ποτάμιος.
Βιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι το σκληρό, κόκκινο κέλυφος και οι μεγάλες δαγκάνες του. Ζει στον βυθό της θάλασσας, ακόμα και σε μεγάλο βάθος, συνήθως κοντά σε βράχια. Όταν ενηλικιωθεί, φτάνει συνήθως να έχει βάρος μέχρι ένα κιλό, αν και έχουν βρεθεί αστακοί με πολύ μεγαλύτερο βάρος.
Οι αστακοί μπορούν να ζήσουν περισσότερο από 100 χρόνια.[1].
Έδεσμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γενικά ο αστακός θεωρείται το εντυπωσιακότερο προσφερόμενο έδεσμα των πλουσιοτέρων μπουφέδων για όλες τις εποχές, σ' όλα τα μέρη του κόσμου. Σήμερα έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως δείγμα της γαστρονομικής πολυτέλειας, ο βασιλιάς των εδεσμάτων, όχι τόσο για την πολύ γευστική και θρεπτική του αξία, όσο για τη φινέτσα του και την απαγορευτική του τιμή για τις περισσότερες οικογένειες, καθώς και για την αμηχανία που προκαλεί στον τρόπο μαγειρικής του.
Από διαιτητικής άποψης, ο αστακός παρουσιάζει (κατά βάρος) υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και σε μεταλλικά στοιχεία, ίσως περισσότερο από κάθε άλλο είδος ψαριών ή θαλασσινών ζώων, ξεπερνώντας ακόμα και τη θρεπτική αξία του γάλακτος σε ασβέστιο, λαμβανομένου υπόψη ότι μ' αυτά χτίζει το κέλυφός του. Η δε θερμιδική του προσφορά περιορίζεται στις 90 kcal/100 gr.
Όσον αφορά την υπεροχή της γεύσης του, αυτή εκτιμάται περισσότερο όταν μαγειρευτεί ζωντανός και καταναλωθεί σκέτος.
Ακριβό, γευστικό, θαλασσινό πιάτο, σερβίρεται συνηθέστερα βραστός. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αστακοί συντηρούνται σε ενυδρεία των εστιατορίων, προκειμένου να μαγειρευτούν φρέσκοι. Κατά τη δεκαετία 1990-2000 ο αστακός άρχισε να σερβίρεται ευρύτατα σε ελληνικές ψαροταβέρνες ως σπεσιαλιτέ και πολλές φορές συναντά κανείς στα μενού των εστιατορίων αστακοσαλάτα, αστακομαγιονέζα, αστακομακαρονάδα, αστακό γεμιστό, αστακό μενταγιόν κ.ά.
Αλιεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η επαγγελματική αλιεία του αστακού στις ελληνικές θάλασσες παρακολουθείται, από στατιστικής άποψης. Συγκεκριμένα, το 2001 αλιεύθηκαν 233 τόνοι, το 2002 112 τόνοι και το 2003 μόλις 90 τόνοι, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις υπάρχει τρομερή πίεση στα αλιευτικά αποθέματα στο συγκεκριμένο είδος σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου εκτός του Αιγαίου, λόγω της ποιότητάς του και των υψηλών τιμών που ζητούνται από την αγορά. Αυτό, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση (ειδικά μετά το 2003), δημιουργεί συνθήκες δύσκολες για το είδος.
Χώρες με εντατική αλιεία αστακού στην Ε.Ε., αλλά με πολύ αυστηρούς κανόνες για τη διατήρηση των ιχθυαποθεμάτων, είναι η Γαλλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πορτογαλία. Σύμφωνα με τις υφιστάμενες αλιευτικές διατάξεις, στα ελληνικά χωρικά ύδατα απαγορεύεται αυστηρά η αλιεία αστακού βάρους μικρότερου των 500 γραμμαρίων. Σε περίπτωση τυχαίας σύλληψής του σε δίκτυα, θα πρέπει ν' απελευθερώνεται και να ρίχνεται ξανά στη θάλασσα.
Εκτροφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε καμία χώρα δεν υπάρχει ιχθυοτροφείο για την εντατική εκτροφή αστακών. Σε γενικές γραμμές, είναι πολύ δύσκολη έως αδύνατη η εκτροφή του, καθώς είναι ασύμφορη η ιχθυοκαλλιέργειά του. Για παράδειγμα, για να φτάσει σε βάρος ενός κιλού απαιτούνται 8-10 έτη, ανάλογα με τον βιότοπο και την ποιότητα των υδάτων.