Αρέθουσα (η Μυγδονική)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Αρέθουσα η Μυγδονική ήταν αρχαία πόλη στη Μυγδονία της Μακεδονίας, επί της δυτικής όχθης του Ρηχίου ποταμού που μεταφέρει τα νερά της λίμνης Βόλβης στον Στρυμονικό Κόλπο.
Με βάση τις έως σήμερα αρχαιολογικές μελέτες, η αρχαία Αρέθουσα εντοπίζεται στην περιοχή της Ρεντίνας (τα Στενά της Ρεντίνας ή Μακεδονικά Τέμπη) μέχρι τη σημερινή κοινότητα Αρέθουσας (10 χλμ. βόρεια).
Η πόλη υπήρξε αποικία των Ιώνων και κτίσμα των Χαλκιδέων. Εικάζεται ότι στην Αρέθουσα ενταφιάστηκε ο μεγάλος τραγικός ποιητής Ευριπίδης και στη συνέχεια ανεγέρθηκε μέγα μνήμα από τον βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαο. Κατά την ελληνιστική εποχή, άποικοι από την πόλη ίδρυσαν την Αρέθουσα της Συρίας και από αυτήν την Αρέθουσα της Αραβίας.
Θέση και ευρήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα αρχαιολογικές μελέτες, η αρχαία Αρέθουσα εντοπίζεται στην περιοχή από τη Ρεντίνα (τα Στενά της Ρεντίνας ή Μακεδονικά Τέμπη) έως τη σημερινή κοινότητα Αρέθουσας (10 χλμ βόρεια). Δύο χιλιόμετρα ανατολικά της σημερινής Αρέθουσας, κοντά στην περιοχή που οι ντόπιοι ονομάζουν Παλιόκαστρο, πρόσφατα αποκαλύφθηκε δάπεδο ναού του 6ου αιώνα π.Χ., σε ακτίνα δε τριών χιλιομέτρων εντοπίστηκε πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων, νομισμάτων της κλασικής περιόδου καθώς και των βυζαντινών χρόνων. Μέχρι τα πρώτα βυζαντινά χρόνια η αρχαία Αρέθουσα εντοπίζεται 10 χιλιόμετρα νότια της σημερινής κοινότητας, κοντά στον ποταμό Ρήχιο. Η μεταφορά της Αρέθουσας στη σημερινή της θέση, στους πρόποδες δηλαδή των Κερδυλίων ορέων, πραγματοποιήθηκε στα βυζαντινά χρόνια εξαιτίας αλλεπάλληλων επιδρομών και καταστροφών. Έτσι οι κάτοικοι για λόγους ασφαλείας μετοίκισαν σε ορεινότερη ασφαλή τοποθεσία, όπου ευρίσκεται και ο σημερινός οικισμός της Αρέθουσας.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αρχαία Αρέθουσα ιδρύθηκε από Βοιωτούς ή από Χαλκιδείς στην είσοδο της κοιλάδας κοντά στη σημερινή Ρεντίνα. Η περιοχή αναφέρεται από τον Θουκυδίδη όταν ο Στρατηγός των Σπαρτιατών Βρασίδας βάδιζε προς την Αμφίπολης. Η περιοχή ήταν εύφορη είχε ναυπηγήσιμη ξυλεία, καθώς και μεταλλεία χρυσού και αργύρου. Ο Περικλής, κατά προτροπή του Δημοσθένη, έστειλε 2.000 αποίκους έτσι ώστε η Αθήνα να έχει προσβάσεις στον πλούτο της περιοχής. Η αρχαία Αρέθουσα αναφέρεται μεταξύ των σύμμαχων πόλεων των Αθηνών που πλήρωναν φόρο στο ταμείο της συμμαχίας.
Από τον Αριστοτέλη {Πολιτικά 3.8.13.} αναφέρεται ότι ο Βασιλιάς της Μακεδονίας Αρχέλαος φιλοξενούσε στην Αρέθουσα τον τραγικό ποιητή Ευριπίδη. Ο Ευριπίδης κατασπαράχτηκε από σκυλιά και ετάφη στην Αρέθουσα με βασιλικές τιμές. Διασώθηκε το επίγραμμα που χαράχθηκε στον τάφο του Ευριπίδη {Ανθολογία, Ελληνικά 7,51} και αναγράφεται τα εξής Ου σε κυνών γένος είλ 'Ευριπίδη, ουδέ γυναικός οίστρος, τον σκοτίης Κύπριδος αλλότριον, Αλλ Αίδης και γήρας υπαί Μακέτη δ' Αρεθούση Κείσαι, εταιρεί η τίμιος Αρχέλεω Σον δ'ου τούτον εγώ τίθεμαι τάφον αλλά του Βάκχου βήματα και σκηνάς ενβάδι πειθόμενας. Κενοτάφιο του Ευριπίδη ανεγέρθηκε στην Πέλλα και στην Αθήνα, ενώ το σώμα του ποιητή αναπαύθηκε για πάντα στην Αρέθουσα το 407–406 π.X. Στην περιοχή της Αρέθουσας ο Αριστοτέλης ίδρυσε την περίφημη σχολή του όπου αργότερα η Ολυμπιάδα εμπιστεύθηκε την ανατροφή του Αλεξάνδρου μακριά από τους κινδύνους του παλατιού της Πέλλας.
Στα ελληνιστικά χρόνια, άποικοι από την πόλη ίδρυσαν την Αρέθουσα στη Συρία και από αυτήν την Αρέθουσα στην Αραβία.
Επισκοπή Αρεθουσίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διασώζεται το όνομα και η δράση του επισκόπου Αρεθουσίων Μάρκου. Το έτος 341 μ.Χ. συμμετείχε στη Σύνοδο της Αντιόχειας. Στα Πρακτικά αυτής, διασώζεται η «Ἔκθεσις Πίστεως Μάρκου Ἀρεθουσίων». Το επόμενο έτος συμμετείχε στην αντιπροσωπεία Επισκόπων, η οποία μετέβη στα Τρέβηρα για να συναντήσει τον αυτοκράτορα Κώνστα. Ο επίσκοπος Αρεθουσίων Μάρκος έλαβε επίσης μέρος στη Σύνοδο της Φιλιππουπόλεως το 343 μ.Χ., στη Σύνοδο του Σιρμίου το 351 μ.Χ. και στη Σύνοδο της Σελευκείας της Ισαυρίας το 358 μ.Χ.
Βυζάντιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέχρι τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια η αρχαία Αρέθουσα εντοπίζεται 10 χιλιόμετρα νότια της σημερινής ομώνυμης κοινότητας κοντά στον ποταμό Ρήχιο. Η μεταφορά της Αρέθουσας στη σημερινή θέση, στους πρόποδες δηλαδή των Κερδυλίων ορέων, πιθανολογείται στα Βυζαντινά χρόνια όταν μετά από αλλεπάλληλες επιδρομές και καταστροφές οι κάτοικοι για λόγους ασφαλείας μετοίκισαν σε ορεινότερη ασφαλή τοποθεσία.
Νεότερη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η περιοχή ονομαζόταν Μασλάρ, από τα τουρκικά αμά—σουλάρ, που σημαίνει τα ωραία και πολλά νερά.
Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ο στρατός των επαναστατημένων Μακεδόνων υπό τον Εμμανουήλ Παππά κατέλαβε το Εγρί Μπουτζάκ (σημερινή Νέα Απολλωνία) και κινήθηκε δυτικά προς Ρεντίνα. Αναγκάστηκε σε οπισθοχώρηση όμως, λόγω της επέλασης από την ανατολική Μακεδονία του Μπαϊράμ πασά που έσπευσε σε υποστήριξη των τοπικών Οθωμανικών αρχών. Διεξάχθηκε έτσι η πλέον καθοριστική μάχη για την έκβαση του αγώνα των Ελλήνων στην πεδιάδα έξω από τη Νέα Απολλωνία, που έμεινε γνωστή ως Μάχη του Εγρί Μπουτζάκ και έληξε με οπισθοχώρηση των Ελλήνων μπροστά στον πολυάριθμο Οθωμανικό στρατό.
Η περιοχή απελευθερώθηκε το 1912 και έλαβε πάλι το αρχικό της αρχαίο όνομα.