Αποστολιάς Φωκίδας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 38°42′58″N 22°24′20″E / 38.71611°N 22.40556°E / 38.71611; 22.40556

Αποστολιάς
Αποστολιάς is located in Greece
Αποστολιάς
Αποστολιάς
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΣτερεάς Ελλάδας
Περιφερειακή ΕνότηταΦωκίδας
ΔήμοςΔελφών
Δημοτική ΕνότηταΓραβιάς
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΣτερεά Ελλάδα
ΝομόςΦωκίδας
Υψόμετρο530
Έκταση9,565 (η κοινότητα)
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΚάτω Κάνιανη
Ταχ. κώδικας33 057
δεδομένα

Ο Αποστολιάς είναι οικισμός και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Γραβιάς, του δήμου Δελφών, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Φωκίδας, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. [1][2] Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Παρνασσίδας του νομού Φωκίδας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας. [3][4]

  • Μέχρι το 1927 ο οικισμός ονομαζόταν Κάτω Κάνιανη. [2]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αποστολιάς είναι οικισμός της βόρειας Φωκίδας. Βρίσκεται στις πλαγιές της κορυφής «Άγιος Αθανάσιος» (893 μ.), ανάμεσα στη νότια Οίτη και την βόρεια Γκιώνα και στις όχθες του Κακορέματος και του Αποστολιά (βορειότερα), ακριβώς δίπλα στα όρια με τον νομό Φθιώτιδας και πάνω στον επαρχιακό δρόμο Καστελλίων-Οίτης, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 530. Απέχει 37 χλμ. περίπου Β. της Άμφισσας. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 9,565 χμ² (2011). [5][3][4][6][7][8][1]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μόνιμος [9][10][11]
Έτος Πληθυσμός
1991 167
2001 83
2011 53
Πραγματικός (de facto) [3][4][1]
Έτος Πληθυσμός
1961 282
1971 231
1981 244
1991 204
2001 152
2011 55

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1908 ως Κάτω Κάνιανη και προσαρτήθηκε στον δήμο Δωριέων του νομού Φωκίδας. Το 1909 εντάχθηκε στον, τέως, νομό Φθιώτιδας & Φωκίδας και το 1912 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Το 1927 μετονομάστηκε σε Αποστολιάς και το 1943 υπήχθη οριστικά στον νομό Φωκίδας. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αποστολιά και προσαρτήθηκε στον δήμο Γραβιάς. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Γραβιάς και προσαρτήθηκε στον δήμο Δελφών. [2]

Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για την ονομασία του οικισμού επικρατέστερη εκδοχή είναι ο ναός των Αγίων Αποστόλων. [12] Άλλη εκδοχή είναι ο μικρός ποταμός «Αποστολιάς», βόρεια του οικισμού που, ωστόσο, πήρε αυτό το όνομα από δύο αδέρφια, τον «Αποστόλη» και τον «Ηλία» (αγνώστου μέχρι στιγμής επιθέτου), οι οποίοι διατηρούσαν και εκμεταλλεύονταν το πλέον κομβικό και αξιόλογο χάνι της περιοχής. Αυτό το χάνι ήταν κτισμένο πριν το γεφύρι και δεξιά του χειμάρρου Αποστολιά, με άγνωστη χρονολογία ίδρυσης και λειτουργίας. Ο κόσμος έλεγε: «Στο χάνι των Αποστολη-Λιά», άρα στον «Αποστο-λιά». Μέχρι που το χάνι έκλεισε, το εκμεταλλευόταν κάποιος «Κουδούνας». [εκκρεμεί παραπομπή]

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός δημιουργήθηκε περί το 1830 και ουσιαστικά απετέλεσε επέκταση του οικισμού Άνω Κάνιανη (σημερινό Οινοχώρι). Αναπτύχθηκε με την προσέλευση πολλών κατοίκων από διάφορες περιοχές, όπως π.χ. από την Ήπειρο (περιοχή του Σουλίου), εξ ου και το επίθετο «Σόλιας» αρκετών κατοίκων. Παλαιότερα, οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία χοίρων και αιγοπροβάτων και επίσης με την καλλιέργεια σιτηρών. Τα χωράφια που καλλιεργούσαν συμπεριλαμβάνονταν σε μία πολύ ευρύτερη έκταση (-κατ' εκτίμησιν- 7.000 στρέμματα) που είχαν αγοράσει πενήντα πέντε (55) κάτοικοι (55 οικογένειες ουσιαστικά) από κάποιον «Τράκα Λεωνίδα». Τα όρια αυτής της έκτασης έχουν καθοριστεί με νόμιμο συμβόλαιο της εποχής εκείνης (1869), επικυρωμένο από το τότε αρμόδιο Υπουργείο Οικονομικών του Ελληνικού Κράτους. Σαν περίγραμμα αυτής της έκτασης αναφέρεται σαν σημείο εκκίνησης ο Αι-Λιάς Οίτης, κάτω στο ποτάμι Αποστολιάς, όλη η διαδρομή του μέχρι σχεδόν τον Σταθμό του τρένου. Ακολουθεί τα όρια με το χωριό Μπράλος μέχρι να συναντήσει τον δρόμο Σκαμνός-Οίτη. Τέλος ακολουθώντας τον εν λόγω δρόμο φτάνουμε στο σημείο εκκίνησης (Αι-Λιάς). [εκκρεμεί παραπομπή]

Μέχρι και το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη δυτική πλευρά του οικισμού έως και την κορυφή «Άγιος Αθανάσιος» και στην ανατολική πλευρά στον «Άγιο Βασίλειο», υπήρχαν μεταλλεία βωξίτη, στα οποία απασχολούνταν οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού. Οι εγκαταστάσεις υποστήριξής τους ήταν μέσα στο χωριό (μηχανοστάσιο). Από το χωριό (θέση Παλιούρια) ως την κορυφή του βουνού, στην πλαγιά «Αμάλια» υπήρχε εγκατάσταση εναέριου βαγονιού που μετέφερε το μετάλλευμα, από την κορυφή προς τα Παλιούρια. [εκκρεμεί παραπομπή] Στην περίοδο της Κατοχής, όμως, οι Ιταλοί κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις και έτσι η εξόρυξη του μεταλλεύματος σταμάτησε, με τους κατοίκους να στρέφονται στην κτηνοτροφία και την καλλιέργεια σιτηρών. [12][13][14]

Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ο ναός των Αγίων Αποστόλων στην ανατολική είσοδο του οικισμού. Κτίστηκε το 1882, μέσα σε πενήντα ημέρες και συγκεκριμένα από τις 1-3 Μαρτίου έως 29 Απριλίου 1882. [εκκρεμεί παραπομπή]
  • Το πέτρινο κτήριο του παλαιού δημοτικού σχολείου, κτίσμα του 1930
  • Η πέτρινη βρύση στην πλατεία του χωριού, τα παλιά πέτρινα πηγάδια και οι ξύλινοι αχυρώνες
  • Οι εκκλησίες Γέννησης της Θεοτόκου (εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου) και του Αγίου Αθανασίου, νοτιοδυτικά του οικισμού, στον δρόμο προς την κορυφή «Άγιος Αθανάσιος»

[12][15]

Εκδηλώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Η γορτή του ναού των Αγίων Αποστόλων στις 30 Ιουνίου

[12]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=14186
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 ΠΛ 3:481
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 ΠΛΜ 10:241
  5. ↑ Εκδόσεις «Ελλάδα»
  6. ↑ «Διακοπές», σ. 888
  7. ↑ «Ανάβαση»
  8. ↑ Google Earth
  9. ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
  10. ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
  11. ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 https://greece.terrabook.com/el/phocis/page/apostolias-fokida/
  13. ↑ http://dipe.fok.sch.gr/wp442/wp-content/uploads/2018/07/%CE%94%CE%97%CE%9C%CE%9F%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F-%CE%A3%CE%A7%CE%9F%CE%9B%CE%95%CE%99%CE%9F-%CE%91%CE%A0%CE%9F%CE%A3%CE%A4%CE%9F%CE%9B%CE%99%CE%91%CE%A3.pdf
  14. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2022. 
  15. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2022. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
  • Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)
  • Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010
  • Χάρτες «Ανάβαση» (Στερεά Ελλάδα 1:50.000)
  • eetaa.gr
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αποστολιάς_Φωκίδας&oldid=10009077"