Ανκχ
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Με τον όρο ανκχ {Ankh} εννοείται αρχαίος Αιγυπτιακός ιερογλυφικός χαρακτήρας, γνωστός και ως κλειδί της ζωής, κλειδί του Νείλου ή crux ansata, που χρησιμοποιούνταν ως σύμβολο του σύμπαντος και της ζωής, ανθρώπινης και θείας, το οποίο σχηματίζεται από το συνδυασμό των αρσενικών και θηλυκών συμβόλων αντίστοιχα, του Όσιρη και της Ίσιδας, ως σύμβολο της ένωσης των δύο αναπαραγωγικών δυνάμεων του ουρανού και της γης.
Χρησιμοποιείται επίσης και ως σύμβολο της αθανασίας. Ενίοτε ο χαρακτήρας "ανκχ" παρομοιάζεται και ως μορφή του Δέντρου της Ζωής, ή του ωοειδούς, που μπορεί να είναι η αιωνιότητα και του σταυρού που εκτείνεται σε μήκος και σε πλάτος, δηλαδή από το άπειρο στο χώρο, ή μπορεί να είναι και ο ήλιος που ανατέλλει πάνω από τον ορίζοντα. Όπως όμως τα περισσότερα θρησκευτικά ή πνευματικά σύμβολα, ο σταυρός "ανκχ" δεν έχει έναν μόνο απλό ορισμό.
Οι αρχαίοι αιγυπτιακοί θεοί συχνά απεικονίζονται να τον κρατούν στο ένα χέρι ενώ τα χέρια τους βρίσκονται σταυρωμένα στο στήθος. Η ακριβής ωστόσο προέλευση του συμβόλου δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί ενώ καμία μεμονωμένη υπόθεση δεν έχει γίνει ευρέως αποδεκτή.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι απαρχές του συμβόλου πρέπει να αναζητηθούν στην αγκράφα της ζώνης της Ίσιδας, μία ιδέα που ενστερνίζονταν και ο Γούλφχαρτ Γουέστεντορφ, καθώς τόσο το ανκχ όσο και ο κόμπος της Ίσιδας χρησιμοποιούνταν σε τελετουργικές ζώνες. Ο Σερ Άλαν Γκάρντινερ πιστεύει ότι αντιπροσώπευε το λουράκι ενός πέδιλου του οποίου η θηλιά αγκάλιαζε τον αστράγαλο καθώς η λέξη που το απέδιδαν συλλαβίζονταν επίσης ως "νχ" , αν και δεν είναι γνωστό πως ακριβώς προφέρονταν. Το 2004, οι Άντριου Χαντ Γκόρντον και Κάλβιν Σουάμπε, στο βιβλίο τους "Οι Ζωντανοί και οι Πεθαμένοι" υποστηρίζουν ότι τα σύμβολα των ανκχ, τζεντ και γουός έχουν βιολογική προέλευση, καθώς αντλούνται από την αρχαία αιγυπτιακή κτηνοτροφία με την οποία τους συνδέει η αιγυπτιακή πίστη ότι το σπέρμα δημιουργείται στη σπονδυλική στήλη. Σύμφωνα με την παραπάνω άποψη, το "ανκχ", ως σύμβολο της ζωής, αναφέρεται στον θωρακικό σπόνδυλο, το τζεντ ως σύμβολο της σταθερότητας στον μεγάλο σπόνδυλο της σπονδυλικής στήλης ενός ταύρου ενώ το Γουός, σύμβολο δύναμης και εξουσίας, σε μία ράβδο που φέρει το κεφάλι και την ουρά του Αιγυπτιακού θεού Σεθ. Από την άλλη οι Αιγύπτιοι ακαδημαϊκοί, ιδιαίτερα εκείνοι του πανεπιστημίου του Καΐρου, θεωρούν αυτή την ερμηνεία υπερβολική, καθώς πιστεύουν ότι το ανκχ σχετίζονταν με τον ζωτικής σημασίας ποταμό Νείλο, ο οποίος έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση της καθημερινής ζωής στην αρχαία Αίγυπτο. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η οβάλ κεφαλή συμβολίζει το δέλτα του ποταμού, ο κάθετος στύλος που στηρίζεται τη διαδρομή του ποταμού, ενώ οι δύο βραχίονες αριστερά και δεξιά αντιστοιχούν στις δύο όχθες του ποταμού οι οποίες συγκλίνουν ενοποιημένες στο κέντρο του σταυρού.
Ως σύμβολο το ανκχ εμφανίζεται συχνά σε ταφικές παραστάσεις και άλλες καλλιτεχνικές δημιουργίες, συνήθως σε εικόνες στα δάχτυλα ενός θεού ή θεότητας που αναπαριστούν τις θεότητες του άλλου κόσμου, προσφέροντας το δώρο της ζωής στη μούμια του νεκρού. Πιστεύεται ότι αυτό αποτελεί ένα σύμβολο της πράξης της σύλληψης.