Ανδρόνι Μύρινας

Το Ανδρόνι είναι συνοικία της Μύρινας, πρωτεύουσας της Λήμνου, η οποία διατηρεί το δικό της χαρακτήρα αν και σήμερα είναι ενοποιημένη με την πόλη.

Το όνομα

Το Ανδρόνι δημιουργήθηκε γύρω από το ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Στα κοινοτικά έγγραφα του 19ου αιώνα σημειώνεται άλλοτε με το λαϊκό τύπο Ανδρόνη κι άλλοτε με τη λόγια μορφή Ανδρώνιον. Το όνομα της συνοικίας προήλθε μάλλον από ναό ή μονή του Αγίου Ανδρόνικου -που αναφέρεται ως πατριαρχικό κτήμα στα 1320 περίπου- κατά το σχήμα:

στου Ανδρόνικου - στ’ Ανδρόνικ’ - στ’ Αντρόνη - το Αντρόνι ή Ανδρόνι.

Η εκδοχή, πως προήλθε από την άγνωστη λέξη "ανδροφόνιον" και οφείλεται στη μυθική δολοφονία των ανδρών του νησιού από τις γυναίκες τους, είναι τελείως αστήρικτη. Οφείλεται σε ρομαντική παρετυμολογία των λέξεων "Ανδρόνι" και "Πέτασος", του κοντινού ακρωτηρίου από όπου υποτίθεται ότι τους πέταξαν στη θάλασσα.

Το τοπωνύμιο "Πέτασος" μοιάζει πελασγικής προέλευσης. Είναι παλαιό και αναφέρεται σε μοναστηριακό έγγραφο του 1407:

"Εσώθυρον χωράφιον αρχόμενον από της ακτίνος του αιγιαλού... και ανέρχεται εις τον βουνόν τον Πέτασον..."

Επίσης, "Πέτασος" ήταν ένα είδος καπέλου στην αρχαία Ελλάδα, του οποίου το σχήμα μοιάζει πολύ με το σχήμα του ακρωτηρίου.

Ιστορικές πληροφορίες

Οι περιηγητές πριν από το 1858 δεν αναφέρονται στο Ανδρόνι, γι’ αυτό δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί η εποχή που συγκροτήθηκε ο οικισμός. Πάντως, πρέπει να υπήρχε τουλάχιστον από τις αρχές του 19ου αιώνα, αφού το 1834 ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα «Ανακαινίσθη εκ θεμελίων...», επομένως προϋπήρχε σε ταπεινότερη μορφή, ενώ περιέχει μια μεγάλη εικόνα του 1797. Το 1860 φτιάχτηκε ο νάρθηκας και το 1892 το πέτρινο καμπαναριό. Πρωτοστάτες θεωρούνται η Μελπομένη Βασιλάρη και ο Ν. Μαραγκός.

Το Ανδρόνι συνιστούσε ανεξάρτητη ενορία με δικό της ιερέα, εκκλησιαστική επιτροπή, δημογέροντες, μουχτάρηδες και λοιπές αρχές. Το 1854 ιερεύς ήταν ο παπα-Νικόλας και το 1856 φορολογήθηκαν 120 άνδρες της συνοικίας ώστε να απαλλαγούν από τη στράτευση. Το 1863 ο πληθυσμός αποτελείτο από 80 οικογένειες και το 1874 από 85. Ήταν κυρίως αλιείς και ναυτικοί, όπως ο Παντελής Ι. Γεωργαντής (1844-1918), ο Ν. Τραταρός, ο Ηλ. Κακαλής κ.ά.

Από το 1845 τουλάχιστον η ενορία ενίσχυε οικονομικά τη Σχολή του Κάστρου, ώστε να φοιτούν σ’ αυτή και οι μαθητές της συνοικίας. Γι’ αυτό άλλωστε ως το 1860 περίπου η σχολή αναφέρεται ως "Σχολή Βαρουσίου, Τσάσης και Ανδρωνίου". Επειδή ο αριθμός των μαθητών της συνοικίας μεγάλωνε διαρκώς, το 1874 προσλήφθηκε ειδικός υποδιδάσκαλος στο Ελληνικό σχολείο, τον οποίο πλήρωναν οι Ανδρωνίται με 1500 γρόσια ετησίως.

Γύρω στα 1880 ιδρύθηκε ξεχωριστό δημοτικό σχολείο στη συνοικία αλλά το 1889 μετατράπηκε σε νηπιαγωγείο και οι μεγαλύτεροι μαθητές πήγαιναν στην Αστική Σχολή Κάστρου. Βρισκόταν στην ίδια θέση, όπου το 1927-29 κτίστηκε το σημερινό διδακτήριο. Το 1919 ιδρύθηκε εξατάξιο δημοτικό, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα. Μακροχρόνια παρουσία στο σχολείο είχαν οι εκπαιδευτικοί: Ουρανία Μαυροπούλου (1903-10), Ελπινίκη Κυμπρίτου (1915-23), Αικατερίνη Παπαδοπούλου (1931-39), Στέργιος Βλουτής (1951-67), Ιορδάνης Αλευρόπουλος (1967-74) κ.ά.

Το 1926 αναφέρεται η "Αδελφότης Κυριών και Δεσποινίδων «Αγία Βαρβάρα» Ανδρονίου".

Μέχρι σήμερα το Ανδρόνι διατηρεί έναν διακριτό χαρακτήρα ως συνοικία της Μύρινας, αν και οικιστικά έχει ενοποιηθεί με την πόλη. Το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονος έχει παλλημνιακό χαρακτήρα, λειτουργεί δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος καθώς και ο ποδοσφαιρικός σύλλογος "Αργοναύτες".

Με την απελευθέρωση της Λήμνου, το 1912, οι τρεις συνοικίες της πόλης: Βαρούσι, Ανδρόνι και Τσας συγκρότησαν το Δήμο Κάστρου, τη σημερινή Μύρινα.

Πηγές

• Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου Βασιλική, «Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας)», Θεσσαλονίκη 1986.
• Cdrom Επαρχείου Λήμνου: "Λήμνος αγαπημένη".
• Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.
• Θ. Μπελίτσου, Ιστορικό οδοιπορικό στη Λήμνο: Μύρινα (Βαρούσι, Ανδρόνι, Τσας), εφ. Λήμνος, φ. 459 (12-1-2007).
• "ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά", εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.