Ανατολική Παράταξη στην Ελλάδα
Η Ανατολική Παράταξη είναι μία έννοια αναγνωρισμένη εδώ και έναν αιώνα από την διεθνή επιστημονική κοινότητα[1] που χρησιμοποιείται για να καλύψει μία πολιτική, κοινωνική και οικονομική αντίδραση των χωρών που υπέστησαν την δυτικοποίηση τα τελευταία χίλια χρόνια και όχι μόνον στην Ελλάδα. Ορίζεται σε αντίθεση με την Δυτική Παράταξη και αφορά τον μη δυτικό κόσμο που ευρέθη αντιμέτωπο είτε άμεσα ως αποικίες, είτε έμμεσα, με τις προσπάθειες δυτικής αφομοιώσεως. Κορυφαίοι ιστορικοί, όπως οι Τόϋνμπυ, Σταυριανός, Βασίλιεβ και Γιόργκα, των αρχών του περασμένου αιώνα, όπως και ο Δημήτρης Κιτσίκης αργότερα, χρησιμοποίησαν την έννοια αυτή.
Τρίτος Κόσμος και Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ελληνοκαναδοαμερικανός ιστορικός Λευτέρης Σ. Σταυριανός (Leften Stavros Stavrianos 1913–2004), συνεχιστής του Βρετανού ιστορικού Αρνολντ Τόινμπι (1889-1975), έγραφε τὸ 1972,[2], ότι "το πρώτο μάθημα που μας δίνει η ιστορία είναι ότι η Ελλάδα είναι μία υπανάπτυκτη χώρα και συνεπώς αποτελεί μέρος του Τρίτου Κόσμου", ο δέ Τόυνμπυ,ο οποίος είχε δημοσιεύσει το 1922, το πολύκροτο βιβλίο για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1919-1922[3] είχε και αυτός τοποθετήσει την Ελλάδα στον Τρίτο Κόσμο ως θύμα της Δύσεως, την οποία και κατεδίκαζε στο σύνολο της ως αποτυχημένο πολιτισμό.[4]
Άπό την Κίνα στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ἔννοια της ανατολικής παρατάξεως ως αντίδραση στην δυτικοποίηση εμφανίσθηκε στην Κίνα, ήδη με έντονο τρόπο κατά την διάρκεια του 17ου αιώνος.[5] Στις τελευταίες ημέρες της δυναστείας των Μινγκ, στο πρώτο ήμισυ του 17ου αιώνος,ο κινεζικός λαός ήταν διηρημένος, ὅπως οι Βυζαντινοί, μεταξύ λατινοφίλων ρωμαιοκαθολικών και ταταροφίλων, οι μεν συνεργαζόμενοι με τους Φράγκους, οι δε συνεργαζόμενοι με τους τουρκομογγόλους Μαντσού.[6]. Τελικά,επεβλήθη η ανατολική παράταξη και άνοιξε την κερκόπορτα του Πεκίνου για να καταλάβουν την πόλη οι Τατάροι. Ο Κινέζος που έφερε τους Μαντσού εντός των τειχών ήταν ο Li Tzu-cheng (1605-1645). Υπό την επιρροή τῶν ιησουϊτών η αυτοκράτειρα, σύζυγος του τελευταίου Μινγκ, είχε βαπτιστεί ρωμαιοκαθολική με το όνομα Άννα, ενώ ο διάδοχος του θρόνου ως καθολικός είχε πάρει το όνομα Κωνσταντίνος και οι δύο βασιλομήτορες με πολλούς τιτλούχους της αυλής είχαν και αυτοί βαπτιστεί ρωμαιοκαθολικοί. Η βασιλομήτωρ Ελένη έστειλε μήνυμα το 1650 στον πάπα Ιννοκέντιο Ι΄(1644-1655) και δεύτερο μήνυμα στον στρατηγό των Ιησουϊτών, ζητώντας τουλάχιστον πνευματική βοήθεια για τη σωτηρία των Μινγκ. Ηττημένος, ο λατινόφιλος αυτοκράτωρ Yongli, κατέφυγε στην Βιρμανία, όπου και απεβίωσε.
Από την Άλωση της Πόλης το 1204 μέχρι τον Ίωνα Δραγούμη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από την πρώτη άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους μέχρι τη δεύτερη άλωση από τούς Οθωμανούς το 1453, στο Βυζάντιο εμαίνετο η αντιδικία μεταξύ των δύο παρατάξεων, της δυτικής παρατάξεως των λατινοφίλων και της ανατολικής παρατάξεως των τουρκοφίλων με την τελική νίκη των τελευταίων.[7] Οι Έλληνες που μέσω του παιδομαζώματος είχαν γίνει Αλεβήδες βοήθησαν τους Οθωμανούς να καταλάβουν τα ελληνικά εδάφη και να τα αφαιρέσουν έτσι στους Λατίνους. Ο Έλληνας στρατηγός Εβρενός, τον 14ο αιώνα κατέκτησε την ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ ένας άλλος Έλληνας, ο στρατηγός Ζαγανός κατέκτησε το 1453, την Κωνσταντινούπολη. Δύο μόλις ημέρες μετά την άλωση, ο Ζαγανός διορίσθηκε μέγας βεζίρης (πρωθυπουργός) από τον Μωάμεθ Β΄, ενώ ο διάδοχός του στην πρωθυπουργία ήταν και αυτός Έλληνας, ο στρατηγός Μαχμούτ[8]
Μέσω του ελληνοτουρκισμού στον 19ο αιώνα συνεχίσθηκε η αντίθεση της ανατολικής παρατάξεως στο ελληνικό εθνοκράτος και στα πρόθυρα των Βαλκανικών πολέμων του 1912-1913, τρεις φίλοι, οι Περικλής Γιαννόπουλος, Ίων Δραγούμης και Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης ξιφούλκησαν με τα γραπτά τους και την δράση τους κατά των "Φραγκολατρών".[9]
Ο Σουλιώτης, τον οποίο ο φίλος του ο Δραγούμης θα αποκαλέσει στο βιβλίο του Όσοι ζωντανοί του 1911, "αυτός ο άνθρωπος, ο μάγος... είναι από εκείνους που κάνουν την ιστορία", ἐλεγε τα παρακάτω: "Μου έρχεται να καβαλικέψωμε όμορφα άλογα και με ασημένια σπιρούνια και κυρτά λαμπερά σπαθιά να μπούμε στο παλάτι του Ντολμά-μπαξέ, να βάλωμε Ρωμιό βασιλιά, να τον παντρέψουμε με την ομορφότερη χανούμισσα... Ο βασιλιάς Αλέξανδρος που είναι; Αυτός ήταν σωστός βασιλιάς της Ανατολής που, αφού εξευτέλισε τους Έλληνες, πήρε την κόρη του Δαρείου γυναίκα και κατάκτησε την Ανατολή".[10]
Η Ανατολική Παράταξη σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ιστορικός Δημήτρης Κιτσίκης, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, επανέφερε στο προσκήνιο, ως Δραγουμικός,[11] την ιδεολογία της Ανατολικής παρατάξεως, σε όλα του τα γραπτά και την πολιτική του πράξη,[12]. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ο δολοφονημένος πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος, το 1828-1831, υπήρξε ο ηγέτης της Ανατολικής Παρατάξεως στην νεοελληνική Ιστορία.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Sources of Chinese History, edited by David G. Atwill & Yurong Y.Atwill, Prentice Hall, 2010. -Arnold Toynbee, Le monde et l'Occident, Paris, Editions Gonthier,1964. -Jean Pellerin, La faillite de l'Occident, Montréal, 1963
- ↑ Λ.Σ. Σταυριανός,Η Ελλάδα σε επαναστατική περίοδο. Σαράντα χρόνια αγώνες, Αθήνα, Κάλβος, 1974.
- ↑ Arnold J. Toynbee, The Western Question in Greece and Turkey. A Study in the Contact of Civilizations,New York,Howard Fertig, 1970. First edition: 1922
- ↑ Arnold J. Toynbee, "Why I Dislike Western Civilization", G.H. Muller, ed. The McGraw-Hill Reader, New York, McGraw-Hill, 1982
- ↑ Δημήτρης Κιτσίκης, Συγκριτική Ιστορία Ελλάδος-Κίνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Αθήνα, Ηρόδοτος, 2007
- ↑ L.S. Stavrianos, Global Rift. The Third World Comes of Age, New York, Norton, 1982
- ↑ A.A. Vasiliev, History of the Byzantine Empire, 324-1453, Madison, University of Wisconsin Press, 1952
- ↑ Δημήτρης Κιτσίκης, Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, 1280-1924, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1988.
- ↑ D. Xanalatos, "The Greeks and the Turks on the Eve of the Balkan Wars: a Frustrated Plan", Balkan Studies, Thessaloniki, no.2, 1962
- ↑ Ίων Δραγούμης, Όσοι ζωντανοί, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, Νέα Ζωή, 1926, πρώτη έκδοση, 1911
- ↑ Δημήτρης Κιτσίκης, Συγκριτική Ιστορία Ελλάδος και Τουρκίας στον 20ο αιώνα, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1978
- ↑ Δημήτρης Κιτσίκης, "Η ανατολική παράταξη στην Ελλάδα", Τότε,αρ. 27, Αύγουστος 1985
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- China's Response to the West. A Documentary Survey, 1839-1923, edited by Ssu-Yu Teng and John K. Fairbank, New York, Atheneum, Harvard University Press, 1975.
- Ίων Δραγούμης, Όσοι ζωντανοί, Αθήνα, 1927, με πρόλογο του αδελφού του Φιλίππου Δραγούμη.
- Νικολάε Γιόργκα, Byzance après Byzance, 1971.
- Δημήτρης Κιτσίκης, Συγκριτική Ιστορίας Ελλάδος-Κίνας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Αθήνα, Ηρόδοτος, 2007.
- Δημήτρης Κιτσίκης, Συγκριτική Ιστορία Ελλάδος και Τουρκίας στον 20ο αιώνα", Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1978.
- Δημήτρης Κιτσίκης, Ιστορία του ελληνοτουρκικού χώρου, 1928-1973, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1981.
- Arnold J.Toynbee, A Study of History, London, Oxford University Press, 12 τόμοι, 1934-1961.
- L.S.Stavrianos, The World to 1500. A Global History & The World since 1500. A Global History, Prentice Hall, New Jersey, 1966, 2 τόμοι.
- L.S.Stavrianos, The Third World Comes of Age, New York, Norton, 1982.
- A.A.Vasiliev, History of the Byzantine Empire, 324-1453, Madison, University of Wisconsin Press, 1952.