Ανακρέων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανακρέων
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Ἀνακρέων (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση570 π.Χ. (περίπου)[1]
Τέως[1]
Θάνατος485 π.Χ. (περίπου)[1]
Τέως[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςαρχαία ελληνικά[1][2]
Ιωνική διάλεκτος
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιητής[1]
συγγραφέας[1][3]
επιγραμματοποιός
Hofmeister[1]
Περίοδος ακμής6ος αιώνας π.Χ.[4]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Ανακρέων ο Τήιος (περίπου 572 π.Χ. – περίπου 485 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας λυρικός ποιητής, θεωρούμενος ένας από τους εννέα λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας. Ο Ανακρέων, αν και υπερασπιστής του μέτρου, θεω­ρήθηκε από τους μεταγενέστερούς του λανθασμένα γλεντζές και μέθυσος.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τον τόπο καταγωγής του, την Τέω της Μ. Ασίας, όπου γεννήθηκε πιθανώς το 572 π.Χ.. Στη συνέχεια βρέθηκε στα θρακικά Άβδηρα, όπου και έγραψε εξαίρετα συμποτικά τραγούδια.

Το έτος 545 π.Χ., μπροστά στον περσικό κίνδυνο που πλησίαζε, ο Ανακρέοντας εγκαθίσταται στα Άβδηρα και αργότερα ζει στην αυλή του Πολυκράτη. Μετά τη δολοφονία του Πολυκράτη (522 π.Χ.) ο Πεισιστρατίδης Ίππαρχος φέρνει τον ποιητή στην Αθήνα μετά τη δολοφονία του Ίππαρχου (514 π.Χ.) ο Ανακρέοντας φεύγει από την Αττική και πιθανώς μένει για ένα χρονικό διάστημα στη Λάρισα. Πέθανε ίσως σε πολύ προχωρημένη ηλικία (περ. 85 χρονών).

Σύμφωνα με την παράδοση στην αυλή του τυράννου της Σάμου Πολυκράτη ο ποιητής Ίβυκος συνάντησε τον ποιητή Ανακρέοντα, που καταγόταν από την Τέω (Τήιος). Σε αυτόν μάλιστα, έλεγαν, ο Ίβυκος όφειλε τελικά τη στροφή του προς την ερωτική ποίηση.[5]

Η ποίηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την εικόνα που σχημάτισαν για τον Ανακρέοντα οι μεταγενέστεροί του θεωρείτο «ο πάντα μεθυσμένος ποιητής», ο τύπος του «αστόχαστου γλεντζέ» και ο «κλασικός εκπρόσωπος του ερωτισμού. Η αλήθεια φαίνεται πως είναι διαφορετική. Ο Ανακρέων έγραψε πράγματι συμποτικά τραγούδια, στα οποία όμως εκτιμούσε τη συντροφιά των καλλιεργημένων ανθρώπων και αποστρεφόταν κάθε υπέρβαση του μέτρου:[5]

[…]Δε μου είναι αγαπητός αυτός που δίπλα στο μεγάλο,
Κροντήρι πίνοντας κρασί τραγούδια λέει γι' αμάχες[…]
(απόσπ. 96 Diehl=2 West, μτφρ. Ηλ. Βουτιερίδης)

[…]Ο Έρωτας πάλι με τρανό με χτύπησε μπαλντά
Καθώς χαλκιάς και σε ψυχρή μ’ έλουσε ρεματιά[…]
(απόσπ. 68 Page, μτφρ. Ηλ. Βουτιερίδης)

[…]Φοραδίτσα Θρακοπούλα τι λοξοκοιτάζοντάς με
Σκληρά φεύγεις και νομίζεις πως είμαι άπραγος καθόλου;
Μάθε, πως μπορώ με τέχνη να σου βάλω χαλινάρι
Και τα γκέμια σου κρατώντας προς το τέρμα να σε φέρνω[…]
(απόσπ. 72 Page, μτφρ. Ηλ Βουτιερίδης)

Στο τελευταίο απόσπασμα δίνεται η ευκαιρία να εξετάσει ο αναγνώστης με ποιον τρόπο αντιλαμβάνεται ο ποιητής τη νεαρή γυναίκα, το αντικεί­μενο της ερωτικής επιθυμίας που είναι ατίθαση και απρόσιτη. Ο άνδρας, ως επιδέξιος ερα­στής θα την χαλιναγωγήσει και θα τη μυήσει ερωτικά. Η γυναίκα παρουσιάζεται ως θήρα­μα-αντικείμενο του ανδρικού πόθου και την ίδια στιγμή ο άνδρας γίνεται ο κυνηγός-θύ­της που έχει ένα και μοναδικό στόχο, το θήραμά του και την ικανοποίηση της ερωτικής του διάθεσης. Η δίωξις ή αρπαγή είναι ένα συνηθισμένο θέμα της αρχαιοελληνικής απεικονιστικής τέχνης ιδιαίτερα για τους ζωγράφους του 5ου π.Χ. αι.,[6] ενώ η εικόνα-μεταφορά της γυναίκας ως ανυπότακτου ζώου, τόσο στην ποίηση του Ανακρέοντα όσο και του Σημωνίδη, αντλεί την πανάρχαια καταγωγή της από τις κυνηγετικές κοινωνίες της 7ης χιλιετίας π.Χ.[7] Τούτη την αντίληψη του ανυπότακτου ζώου διατηρεί η ελληνική κοινωνία και στην κλασική εποχή, λίγο πριν την περί­­οδο της παρακμής της πόλης-κράτους οπότε αλλάζει αναγκαστικά το κοινωνικό status της γυναίκας.[8]

Η θέση του στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι Αριστοφάνης ο Βυζάντιος και Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη εξέδωσαν τα ποιήματα του Ανακρέοντα σε 5 βιβλία. Η θέση του στον Κανόνα των εννέα μεγάλων λυρικών ποιητών ήταν δίπλα στον Αλκαίο και τη Σαπφώ. Ήδη η Αρχαιότητα είχε επαινέσει την πλούσια σε αποχρώσεις και παραστατικότητα απλή ιωνική του διάλεκτο. Όσο για τη μορφή των ποιημάτων του ο Ανακρέοντας χρησιμοποίησε κυρίως ιάμβους, χοριάμβους, γλυκώνειους και φερεκράτειους.[9]

Ως Ανακρεόντεια λογίζονται στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας:

  • Α: όλες οι ποιητικές συνθέσεις σε καταληκτικό ιαμβικό δίμετρο ή ανακλώμενο ιωνικό δίμετρο στίχο που μιμούνται τα ερωτικά και συμποτικά ποιήματα του Ανακρέοντα
  • Β: Κυρίως η συλλογή 60 υποβολιμαίων ποιημάτων που παραδίδονται στο τέλος του χειρογράφου της Παλατινής Ανθολογίας

Στο σώμα της Παλατινής Ανθολογίας σώζονται είκοσι ένα επιγράμματά του.

Νεοελληνικές μεταφράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακρέων και Ανακρεόντεια. Αρχαίο κείμενο και έμμετρη μετάφραση Νίκου Σφυρόερα, "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" 1971

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις – παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Paul de Roux: «Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays» (Γαλλικά) Éditions Robert Laffont. 1994. σελ. 85. ISBN-13 978-2-221-06888-5. ISBN-10 2-221-06888-2.
  2. CONOR.SI. 42662499.
  3. «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  4. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20000700044. Ανακτήθηκε στις 8  Ιουνίου 2022.
  5. 5,0 5,1 Λυπουρλής Δ. 2001, 140
  6. Reeder 1995, 47.
  7. Είναι ενδεικτική η απεικόνιση μιας θεάς που ήρθε στην επιφάνεια στις ανασκαφές του στο Κατάλ Χουγιούκ, στην Ν.Α. Ανατολία με ένα κρανίο ζώου ανάμεσα στα πόδια της ως τελική έκβαση μιας γέννας. (Gimbutas 1991, 224).
  8. Ας σημειωθεί εδώ η θέση του Αριστοτέλη (Πολιτικά 1313b) «..καὶ τὰ περὶ τὴν δημοκρατίαν δὲ γιγνόμενα τὴν τελευταίαν τυραννικὰ πάντα, γυναικοκρατία τε περὶ τὰς οικίας, ιν' εξαγγέλλωσι κατὰ των [35] ανδρων, καὶ δούλων άνεσις διὰ τὴν αυτὴν αιτίαν: ουτε γὰρ επιβουλεύουσιν οι δουλοι καὶ αι γυναικες τοις τυράννοις...», σύμφωνα με την οποία η γυναίκα είναι ανατρεπτικό στοιχείο για τη δημοκρατία εξαιτίας της ανυπακοής της και (Ιστορία των Ζώων 581b, 10-15), όπου δίνει έμφαση στο γεγονός ότι οι γυναίκες στη διάρκεια της εφηβείας τους θα πρέπει να είναι υπό παρακολούθηση.
  9. Λυπουρλής Δ., ό.π., 141.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ροζοκόκη, Α. (2006), Ανακρέων: Εισαγωγή - Κείμενο - Μετάφραση - Σχόλια, Αθήνα (Ακαδημία Αθηνών), σελ. 362
  • Λυπουρλής Δ. 2001, «Παλαιότερη αρχαία ελληνική λυρική ποίηση» στο Αλεξίου, Ευάγ. κ.α., Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, Τομ. Α΄, Αρχαϊκή και Κλασική Περίοδος, Ε.Α.Π., Πάτρα.
  • Gimbutas Marija, The Civilization of the Goddess: The world of old Europe, Harper, San Francisco 1991
  • Reeder Ellen D., (Ed) Pandora: Women in classical Greece, Princeton University Press, Prin­ceton, N. Jersey, 1995