Νικόλαος Αλέξης

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 30/12/2014.
Νικόλαος Αλέξης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1761
Θάνατος1818
Πληροφορίες ασχολίας
δεδομένα

Ο Νικόλαος Αλέξης ή παπά Νικολάκης Αλέξης (1761-1818) ήταν ιερέας από το Λασίθι, Κρήτη. Ήταν μοναχογιός του Αλέξιου Αλέξη[1] από το γάμο του με την Αννεζίνα, τη τρίτη σύζυγό του. Ο Νικόλαος γεννήθηκε[2] στο χωριό Μαρμακέτο, στο Οροπέδιο Λασιθίου το 1761 όταν ο πατέρας του Αλέξιος Αλέξης (1692-1786) ήταν 69 χρονών. Είναι εγγονός του ευπατρίδη Misser Alexis (1637-  ? )[3] ο οποίος γεννήθηκε επί Ενετοκρατίας και έζησε και επί Τουρκοκρατίας.

Ο βίος του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πρώτα του γράμματα έμαθε από τον πατέρα του και από τους καλόγηρους της Μονής Κρυσταλλένιας[4] και της Μονής Αγίας Πελαγίας, κοντά στο Μαρμακέτο, καθώς δεν υπήρχαν τότε σχολεία στο Λασίθι.

Το 1780 ο διαβόητος και πολύ πλούσιος Τούρκος Αλή Χανιαλής έγινε μουκαταγασής, δηλαδή αυτός που εισέπραττε το ένα δέκατο του προϊόντος σαν φόρο (mukataa = η δεκάτη). Ο Χανιαλής, που επιδίωξε να σφετεριστεί το οροπέδιο του Λασιθίου σαν ατομικό κληρονομικό φέουδο,[5] καταπίεζε τους φορολογούμενους καλλιεργητές, λάμβανε μεγαλύτερες ποσότητες σε είδος και έτσι αύξανε τον πλούτο του ακόμη και σε βάρος του τουρκικού δημοσίου. Ο Χανιαλής ζητούσε έναν εγγράμματο για γραμματικό και ανάγκασε τον Νικόλαο Αλέξη πού ήταν ο πιο κατάλληλος και ο πιο ικανός να γίνει διαχειριστής του μουκατά του. Ο Αλέξης αρνήθηκε κατηγορηματικά, αλλά τελικά υπέκυψε στην διαταγή του Χανιαλή και έτσι έγινε γραμματικός και διαχειριστής των εισπραττομένων φόρων και επόπτης του μεγάρου του Χανιαλή στο χωριό Μαγουλά Λασιθίου. Τα ερείπια του κονακιού σώζονται και σήμερα δίπλα από την βρύση του χωριού.[6]

Ο εθνικός αγώνας του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύντομα ο Αλέξης βρήκε τον τρόπο να απαλλαγεί από την υπηρεσία του στην οποία είχε προσληφθεί βίαια, καθώς επίσης και να εξοντώσει με ειρηνικό τρόπο τον επικίνδυνο Χανιαλή που ήταν και γενιτσαραγάς (αξιωματούχος των ντόπιων γενίτσαρων). Γι' αυτό τον λόγο παντρεύτηκε και χειροτονήθηκε ιερέας στο χωριό Μαγουλά και απέκτησε 14 παιδιά.[7] Εικάζεται πως βοήθησε σημαντικά και στην ανέγερση μεγαλύτερης εκκλησίας του Άγιου Σπυρίδωνα στο Μαγουλά, κάτι το οποίο επιτεύχθηκε με μεγάλες δυσκολίες λόγω των τούρκων[8]. Ο Αλέξης συνόδευσε επιτροπή στην Κωνσταντινούπολη η οποία πέτυχε από την τουρκική κυβέρνηση τη ματαίωση των ενεργειών του Χανιαλή και την έκδοση σουλτανικού φιρμανιού για την θανάτωση του. Έτσι ο τούρκος δυνάστης θεωρήθηκε ύποπτος και στραγγαλίστηκε στο γραφείο του τότε πασά γενικού διοικητού Κρήτης στο Μεγάλο Κάστρο (Ηράκλειο) με εντολή του Σουλτάνου στις 26 Δεκαμβρίου 1815). Ο Αλέξης σημείωσε στο περιθώριο του εκκλησιαστικού βιβλίου του τον θάνατο του Αλή Χανιαλή ως εξής: «1815, 26 δεκτεμβρίου (Δεκεμβρίου)- Έπνιξε ο πασάς τον Χανιαλή[9]». Το όνομα του Χανιαλή είναι ακόμη γνωστό στη Κρήτη και πολλά δημώδη άσματα αναθεματίζουν τους ψευδομάρτυρες που εμφανίστηκαν στα δικαστήρια υπέρ των ισχυρισμών του Αλή Χανιαλή.[10]

Τραγικός θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1818 ο ιερέας Αλέξης πέθανε κατά τη μεγάλη επιδημία της πανούκλας. Ήταν 57 ετών και μαζί με αυτόν πέθαναν και η σύζυγος του και το τελευταίο, 14ο, παιδί τους που ήταν τότε τεσσάρων χρονών. Ενταφιάστηκε, μαζί με τη σύζυγο και το μικρό παιδί τους, σε μνήμα δίπλα στο ναό του Αγ. Σπυρίδωνος εντός του χωριού Μαγουλά.[11]

Τους αγώνες του εναντίον του τουρκικού ζυγού συνέχισαν τα μεγαλύτερα από τα υπόλοιπα παιδιά του ιδίως ο πρωτότοκος Γιωργής που μαζί με τους συντρόφους Μπόμπο (ή Μπούμπο), από το χωριό Άγιος Γεώργιος Λασιθίου, και Αρναούτη σκότωσαν ύστερα από ενέδρα άλλον διαβόητο γενίτσαρο, τον Τσούλη (1817). Όμως, επειδή όλα τα παιδιά του ιερέα είχαν το επώνυμο Αλέξης, καταδιώχθηκαν από τις τουρκικές αρχές. Μερικά τέκνα κρύβονταν ή άλλαξαν το επώνυμο τους για να αποφύγουν συλλήψεις, διώξεις ή εξισλαμισμό.[12]

Τα παιδιά του Νικόλαου Αλέξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα 14 παιδιά του Νικόλαου Αλέξη γεννήθηκαν στο χωριό Μαγουλά Λασιθίου. Δύο φονεύθηκαν από τους Τούρκους, επτά μετοίκησαν σε άλλα χωριά, τρία αιχμαλωτίστηκαν και εκπατρίστηκαν και η τύχη τους αγνοείτο για πολλά χρόνια. Ήταν τα εξής:

  1. Ο πρωτότοκος Γιωργής Αλέξης (1787-  ? ) φόνευσε τον γενίτσαρο Τσούλη το 1817.[13] Το σημείο που στήθηκε η ενέδρα είναι γνωστό σήμερα με το τοπωνύμιο Τσούλη Μνήμα.[14]. Αργότερα διέφυγε στο Κιρκιτζέ (Νέα Έφεσος), κοντά στη Σμύρνη ή στη Κεφαλονιά αλλάζοντας το επώνυμο του σε Μωυσής.
  2. Αλέξανδρος Αλέξης (1790-1820) ήταν μέλος της ομάδας με αρχηγό τον μεγαλύτερο αδελφό του Γιωργή που φόνευσε τον Τσούλη. Διώχτηκε και αποδήμησε από το χωριό Μαγουλά, περιφερόμενος σε χωριά του Μαλεβιζίου όπου οι Τούρκοι των συνέλαβαν επειδή φαινόταν διαφορετικός και θεωρήθηκε ύποπτος. Φονεύθηκε το 1820.[15]
  3. Μανώλης Αλέξης, φονεύθηκε από Τούρκο ο οποίος πήρε αμοιβή από τις τουρκικές αρχές οι οποίες είχαν επικηρύξει με μεγάλη αμοιβή τους δύο μεγαλύτερους γιους του Αλέξη και τους συντρόφους τους που δολοφόνησαν τον γενίτσαρο Τσούλη.
  4. Γιώργης Αλέξης (1793-  ? ), κατέφυγε στο χωριό Παναγιά Πεδιάδας και έγινε ιερέας με επώνυμο Παπαδάκης. Όταν ο πατέρας του πέθανε, κληρονόμησε τα ιερατικά του ενδύματα.
  5. Μαρία Αλέξη, σύζυγος Κονιά Ντολαψή
  6. Κυριακή Αλέξη, παντρεύτηκε τον Γ. Λιδάκη στο χωριό Μέσα Ποτάμους
  7. Ροδάνθη Αλέξη[16], παντρεύτηκε τον Γεώργιο Ντολαψή στο χωριό Μαγουλά
  8. Καλή (Καλλιόπη) Αλέξη, παντρεύτηκε στο χωριό Καλλονή Ηρακλείου
  9. Βασιλική Αλέξη, σύζυγος Γ. Μιλιαρά στο χωριό Ψυχρό
  10. Μιχελής Αλέξης (  ? -1863), επέστρεψε στο χωριό Έξω Ποτάμους από όπου είχε διωχθεί ο παππούς του Αλέξιος Αλέξης
  11. γιος που εκπατρίστηκε
  12. γιος που εκπατρίστηκε
  13. γιός που εκπατρίστηκε
  14. τέκνο (1814-1818) που πέθανε από πανώλη μαζί με τους γονείς του. Ήταν τεσσάρων ετών

Σημείωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όλα τα αναφερθέντα εγκυκλοπαιδικά στοιχεία και πληροφορίες ευρίσκονται στις δυο Μεγάλες Εθνικές Βιβλιοθήκες: http://www.nlg.gr and http://www.vikelaia.gr

Σε προσωπικές σημειώσεις του Νικόλαου Σταυρινίδη, κατά τη μελέτη τουρκικών εγγράφων, ο ίδιος αναφέρει τον παπά Νικόλαο Αλέξη.

Παραπομπές, εγκυκλοπαίδειες και πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Νέα Μεγάλη Ελληνική Εγκ.,1984, Χάρη Πάτση, τ. 4, Αλέξης παπά-Νικολάκης
  2. ↑ Βιβλίο Ι. Σ. Αλεξάκη, ΟΙ ΠΟΤΑΜΟΙ, Λασιθίου, 1972
  3. ↑ Ι. Σ. Αλεξάκη, ΟΙ ΑΛΕΞΗΔΕΣ, Αθήνα 1969, σελ.64, 85-121, 321 γενάρχες
  4. ↑ Ιερά Μονή Κρυσταλλένιας, Δήμος Λασιθίου
  5. ↑ α)Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Χάρη Πάτση, τόμος 4,σελ. 608 βλ. Αλέξης παπά-Νικολάκης, και β)την Εγκυκλοπαίδεια του Ήλιου,τόμος 2, σελ. 574, ο Χανιαλής βάζοντας ψευδομάρτυρες διεκδικούσε με δικαστικούς αγώνες την περιοχή Λασιθίου.
  6. ↑ Η Βρύση του Χανιαλή
  7. ↑ Λεπτομερείς εξηγήσεις υπάρχουν στα Κρητικά Χρονικά, 17ος τόμος σελίδα 288, επίσης στα Τουρκικά αρχεία Ηρακλείου κώδικα 9, σελίδα 212 και τόμος Β', σελίδα 167,176-178. Ακόμη, στο βιβλίο «Οι Αλέξηδες» του στρατηγού Ιωάννη Σ. Αλεξάκη, ιδίως στις σελ. 104-122, 321.
  8. ↑ Υπάρχει στο Μαγουλά, παλιό κωδωνοστάσιο του Αγίου Σπυρίδωνα με χρονολογία 1810.
  9. ↑ Ο δισέγγονος του Νικόλαου Αλέξη, Εμμανουήλ Δολαψάκης είχε στην κατοχή του το συγκεκριμένο εκκλησιαστικό βιβλίο, το οποίο έδειξε στο Στρατηγό Αλεξάκη κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Μαγουλά.
  10. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Υδρία, τόμος 5, σελ. 438, βλ. Αλέξης παπά-Νικολάκης
  11. ↑ Κρητικά Χρονικά, ιερέας Νικόλαος Αλέξης, υιός του Αλέξη Αλέξη, πολυσέλιδες πληροφορίες και τραγούδια γι' αυτόν και τα παιδιά του.
  12. ↑ ΟΙ ΑΛΕΞΗΔΕΣ, Ιωάννης Σ. Αλεξάκης σ.102, 112, 115, 121, 232, κεφ. Α έως Θ
  13. ↑ Κρητικά Χρονικά, τόμος Β' σελίδα 167-179 και http://www.historical-museum.gr/gr/ekim/view/krhtika-chronika
  14. ↑ Τσούλη Μνήμα
  15. ↑ Κρητικά Χρονικά, δημώδη τραγούδια και Εγκυκλοπαίδεια ΥΔΡΙΑ, τόμος 5, σελ. 438, λ. Αλέξης του Μαλεβιζίου
  16. ↑ Υπάρχει έγγραφο ανταλλαγής περιουσιών ανάμεσα σε εκείνη και κάποια από τα αδέρφια της, με κύρια μέρη το Μαγουλά και τους Ποτάμους. Οι απόγονοί της αποτελούν την οικογένεια των Δολαψήδων.
  • Encyclopedia PAPYRUS-LAROUSSE-BRITANNICA, Athens
  • Encyclopedia DRANDAKI, National Library of Greece, Athens
  • Εγκυκλοπαίδεια ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ, τόμος 4, σελ. 608, λ. Αλέξης παπά Νικολάκης (1761-1818)
  • Εγκυκλοπαίδεια ΥΔΡΙΑ, τόμος 5, σελ. 438, λ. Αλέξης παπά Νικολάκης και Αλέξης του Μαλεβιζίου
  • Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, τόμος 2ος, σελ. 275, λ. Αλέξης Νικολάκης, Ιερέας
  • Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό-Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΥ, τόμος 2, σελ. 574, λ. Αλέξης παπά Νικολάκης
  • Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό-Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΥ, τόμος 2, σελ. 516, λ. Αλεξάκης Ιωάννης του Σωτ.
  • Εγκυκλοπαίδεια ΥΔΡΙΑ, τόμος 5, σελ. 361, λ. Αλεξάκης Σωτ. Ιωάννης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νικόλαος_Αλέξης&oldid=9265506"