Ακνταγμαντενί
Συντεταγμένες: 39°40′N 35°56′E / 39.667°N 35.933°E
| Ακνταγμαντενί | |
|---|---|
 | |
  Ακνταγμαντενί | |
| Χώρα | Τουρκία |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Γιοζγκάτ |
| Υψόμετρο | 1.344 μέτρα |
| Πληθυσμός | 42.919 (2018) |
| Ζώνη ώρας | Ώρα Ανατολικής Ευρώπης |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Το Ακνταγμαντενί (τουρκικά: Akdağmadeni), παλαιότερα γνωστό ως Ακ Νταγ Ματέν και Ακ Δαγ Μαδέν (αρχαία ελληνικά: Ἀργυρίων), είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης περιοχής της επαρχίας Γιοζγκάτ της Τουρκίας, του διαμερίσματος της Κεντρικής Ανατολίας. Aπέχει από την Άγκυρα 300χλμ, βρίσκεται 100χλμ δυτικά της Σεβάστειας και 200χλμ νοτιονατολικά της Σαμψούντας. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Ακ Νταγ και κατά μήκος ενός παραποτάμου του Γιεσίλιρμάκ.[1]
Στην πόλη, πριν το 1922, κατοικούσε σημαντικός αριθμός Ελλήνων, προερχόμενος από περιοχές του Πόντου, κυρίως της Κιμισχανέ (Αργυρούπολη) και των περιχώρων της[2].
Σύμφωνα με την απογραφή του 2000, ο πληθυσμός της Ακνταγμαντενί είναι 20.312 κάτοικοι.[3].
Το όνομά της προέρχεται από τα ομώνυμα μεταλλεία αργύρου του όρους Ακ Νταγ. Σε βιβλίο του 1922, από τον Γεώργιο Σκαλιέρη, αποκαλείται και Αργυρίων[4].
Ιστορία μέχρι το 1923[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα αργυρωρυχεία του Ακ Νταγ άρχισαν να λειτουργούν το 1815.[5]
Η ακμαία ελληνική κοινότητα της πόλης ιδρύθηκε το 1832, λίγα χρόνια μετά την ανακάλυψη των μεταλλείων και εκκλησιαστικά ανήκε στη μητρόπολη Χαλδίας. Αριθούσε 5.000 κατοίκους, από τους 8.000 συνολικό πληθυσμό της κωμόπολης[2] και έγινε πνευματικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής. Το 1895, ο Βρεταννός πρέσβης σερ Τσαρλς Ουίλσον σημείωνε ότι όλοι οι μεταλλωρύχοι των αργυρωρυχείων της περιοχή ήταν Έλληνες[6]. Όλο το εμπόριο βρισκόταν στα χέρια των Ελλήνων, των οποίων τα σιδηρουργεία και τα αμαξοποιεία εξυπηρετούσαν πάνω από 180 ελληνικά και τουρκικά χωριά. Αυτός ήταν ο λόγος που, κατά τον Γεώργιο Κ. Φωτιάδη, «όταν έφυγαν οι Έλληνες νεκρώθηκαν τα πάντα».[1]
Ή γλώσσα που μιλούσαν ανήκε στην ποντιακή διάλεκτο και συγκεκριμένα στο ιδίωμα της Χαλδίας, με λίγες παραλλαγές.[2]
Ελληνικές ενορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Ακ Νταγ Ματέν (όπως αποκαλούνταν από τους Έλληνες) είχε τέσσερεις μεγάλες ενορίες:
- Άνω Μαχαλά ή Ταχμαζάντων ή Αγίου Νικολάου. Είχε δημοτικό σχολείο και ναό του Αγίου Νικολάου, ναός ο οποίος είναι βυζαντινός με τρούλο, γι αυτό μετά το 1923 έγινε μουσουλμανικό τέμενος.
- Σταμπούλογλου Μαχαλάς. Διέθετε δημοτικό σχολείο.
- Γατσάγ ή Αγίου Γεωργίου. Ήταν μεγάλος συνοικισμός του οποίου οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν κρυπτοχριστιανοί από το Σταυρίν. Βρισκόταν πέρα από το ποτάμι και γι αυτό ήταν κάπως ξεκομμένος.
- Τσάρση Μαχαλάς, με τον περικαλλή καθεδρικό ναό του Αγίου Χαραλάμπους. Σε αυτή την ενορία, η οποία βρισκόταν στο κέντρο της πόλης, υπήρχε η Κεντρική Σχολή (Γυμνάσιο). Στα τελευταία χρόνια πριν την ανταλλαγή πληθυσμών, λειτούργησε και Παρθεναγωγείο. Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους ήταν έδρα του αρχιερατικού επιτρόπου του Μητροπολίτη Χαλδίας.[2][1]
Στο Ακ Νταγ Ματέν λειτουργούσε επίσης αξιόλογο ορφανοτροφείο το οποίο συντηρούνταν από δωρεές πλούσιων κατοίκων και από χορηγίες εκκλησιών.[2] Άλλα ελληνικά μνημεία που σώζονται είναι σπίτια όπως το σπίτι του Εφραιμίδη (σήμερα νοσοκομείο), το δημοτικό σχολείο (και σήμερα σχολείο).[1]
Οι εκκλησίες μέσα στην πόλη ήταν συνολικά 10, σε ρυθμό βασιλικής, και φαίνεται να χτίστηκαν γύρω στο 1852, όπως μαρτυρεί ενεπίγραφη πλάκα σε μία από αυτές.[6]
Ανατολικά του Ματέν, βρισκόταν, πάνω σε δασωμένο λόφο, το παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου στο οποίο γινόταν μεγάλη πανήγυρη στις 23 Απριλίου, ημέρα εορτής του Αγίου. Ο Άγιος Γεώργιος τιμώνταν και από τους Τούρκους οι οποίοι συμμετετείχαν σε όλες τις σχετικές εκδηλώσεις και ειδικά στην πάλη. Απέναντι από τον Άγιο Χαράλαμπο, πέρα από το ποτάμι στην πλαγιά, ήταν το παρεκκλήσι του Αγίου Βασιλείου. Σε αυτό, σε εποχές ανομβρίας, γινόταν λιτανείες και παρακλήσεις.[1]
Τουρκικές συνοικίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι τουρκικές (μουσουλμανικές) συνοικίες του Ακ Νταγ Ματέν πριν την ανταλλαγή πληθυσμών ήταν οι εξής:[1]
- Ιμπραχήμ-Αγά
- Μουσλούμ Μαχλεσί
- Αχισβαχή Μαχλεσί.
Στην τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέρος της πλοκής της τηλεοπτικής σειράς, Το κόκκινο ποτάμι, εκτυλίσσεται στο Ακ Νταγ Ματέν[7].
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Αφιέρωμα στο Άκνταγ Ματέν, Εφημερίδα Αργοναύτης, τεύχος Μαρτίου-Απριλίου 2011, ανακτήθηκε 9/4/2016. (pdf)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, τ. 1, σ. 58-59, λήμμα Ακ Νταγ Ματέν
- ↑ Turkish Statistical Institute. «Απογραφή 2000, Κυριότερα στοιχεία αστικών περιοχών» (στα Τουρκικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (XLS) στις 22 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2008.
- ↑ Σκαλιέρης, Γεώργιος Κλ. (1922). Λαοί και φυλαί της Μικράς Ασίας: μετά πινάκων και χαρτών. Εν Αθήναις: Τυπογραφείον "Τύπος". σελ. 42.
- ↑ Η ιστορία του Ακνταγμαντενί, Ιστότοπος της διοίκησης της περιοχής Ακνταγμαντενί (Τουρκικά). Ανακτήθηκε 4-08/2012.
- ↑ 6,0 6,1 Dejanira Potache. "Le theme et la forteresse de Charsianon: Recherches dans la region d' Akdagmadeni", Geographica byzantina, επιμ. Ε.Αρβελέρ, Publications de la Sorbonne, 1981, ISBN 2-859-44041-0, τ.3, σ.116.
- ↑ «Το Κόκκινο Ποτάμι: Γνωρίστε τους ήρωες της σειράς-υπερπαραγωγή του OPEN». Έθνος. 6 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Akdağmadeni στο Wikimedia Commons
|
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με την Τουρκία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |