Όρος της Αγίας Ελένης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 46°11′28″N 122°11′40″W / 46.1912000°N 122.1944000°W / 46.1912000; -122.1944000

Όρος της Αγίας Ελένης (Saint Helens)
Χάρτης
Ύψος2.550m
ΟροσειράΚασκέιντ
Ηλικία<635.000 έτη
ΉπειροςΒόρεια Αμερική
Χώρες ΗΠΑ
Συντεταγμένες46.11°N,122.11°E
ΤύποςΣτρωματοηφαίστειο
Τελευταία έκρηξη2004-2008
Πρώτη ανάβαση1853 (Τόμας Ντράιερ)
wikidata (π • σ • ε )
Το βουνό μια μέρα πριν την έκρηξη που κατέστρεψε τη βόρεια πλαγιά.

Το όρος της Αγίας Ελένης (στα αγγλικά Mount St. Helens, Μάουντ Σεντ Χέλενς) είναι ένα ενεργό στρωματοηφαίστειο, το οποίο βρίσκεται στη κομητεία Σκαμάνια, Ουάσινγκτον, στις βορειοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες. Βρίσκεται 154 χιλιόμετρα νότια του Σιάτλ, Ουάσινγκτον και 80 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Πόρτλαντ, Όρεγκον. Πήρε το αγγλικό όνομά του από το Βρετανό διπλωμάτη Αλλέινε Φίρσερμπερτ, 1ο Βαρώνο της Αγίας Ελένης, ενός φίλου του εξερευνητή Τζορτζ Βανκούβερ, ο οποίος ερεύνησε τη περιοχή στα τέλη του 18ου αιώνα. Το ηφαίστειο βρίσκεται στην οροσειρά Κασκέιντ, η οποία είναι μέρος του δακτυλιδιού της φωτιάς του Ειρηνικού.

Το όρος της Αγίας Ελένης είναι γνωστό για την καταστροφική του έκρηξη στις 18 Μαΐου 1980, τις 8:32 θερινή ώρα Ειρηνικού (18:32 ώρα Ελλάδας),[1] τη πιο φονική και οικονομικά καταστρεπτική ηφαιστειακή έκρηξη στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. 57 άτομα σκοτώθηκαν, 250 σπίτια, 47 γέφυρες, 25 χιλιόμετρα σιδηροτροχιών και 300 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων καταστράφηκαν. Μια τεράστια κατολίσθηση συντριμμιών που προκλήθηκε από ένα σεισμό έντασης 5,1 βαθμών στην Κλίμακα Ρίχτερ ήταν η αιτία μιας έκρηξης και μείωσε το ύψος του βουνού από 2.950 μέτρα σε 2.550 μέτρα, με ένα κρατήρα σχήματος πετάλου διαμέτρου 1,5 χιλιομέτρων να παίρνει τη θέση της κορυφής. [2] Η κατολίσθηση είχε όγκο 2,9 κυβικά χιλιόμετρα. Το Ηφαιστειακό Μνημείο Όρους της Αγίας Ελένης δημιουργήθηκε για τη προστασία του ηφαιστείου και να επιτρέψει την επιστημονική μελέτη του αντίκτυπου της έκρηξης.

Όπως και τα περισσότερα από τα υπόλοιπα ηφαίστεια της οροσειράς Κασκέιντ, το όρος της Αγίας Ελένης είναι ένας μεγάλος εκρηκτικός κώνος, ο οποίος αποτελείται από στρώματα στερεοποιημένης λάβας και στάχτης, ελαφρόπετρας (κίσσηρη) και άλλων ηφαιστειακών αναβλημάτων. Το βουνό περιλαμβάνει επίσης στρώματα βασάλτη και ανδεσίτη, μέσα στα οποία έχουν εκραγεί δόμοι με δακιτική λάβα. Οι μεγαλύτεροι δόμοι δημιούργησαν τη προηγούμενη κορυφή και βόρεια του βουνού βρισκόταν ο μικρότερος δόμος Γκόουτ Ροκς. Αυτοί οι δόμοι καταστράφηκαν από την έκρηξη του 1980.

Γεωγραφία και περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όρος της Αγίας Ελένης βρίσκεται 72 χιλιόμετρα δυτικά του όρους Άνταμς, στο δυτικό τμήμα της οροσειράς Κασκέιντ. Αυτά τα δύο βουνά βρίσκονται 80 χιλιόμετρα μακριά από το όρος Ρενιέρ, το ψηλότερο από τα ηφαίστεια της οροσειράς Κασκέιντ. Το όρος Χουντ, η κοντινότερη ηφαιστειακή κορυφή στο Όρεγκον, βρίσκεται 100 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του όρους της Αγίας Ελένης.

Το όρος της Αγίας Ελένης είναι γεωλογικά νεαρό συγκρινόμενο με άλλα μεγάλα ηφαίστεια της ίδιας οροσειράς. Σχηματίστηκε τα τελευταία 40.000 χρόνια και ο κώνος προ του 1980 άρχισε να ανυψώνεται πριν 2.200 χρόνια. [3] Το ηφαίστειο θεωρείται το πιο ενεργό στη οροσειρά κατά τη διάρκεια του Ολόκαινου (περίπου τα τελευταία 10.000 χρόνια). [4]

Πριν την έκρηξη του 1980, το όρος της Αγίας Ελένης ήταν η πέμπτη ψηλότερη κορυφή στην Ουάσινγκτον. Ήταν σημαντικά ψηλότερο από τους λόφους που το περιέβαλαν και εξαιτίας της συμμετρίας του και το γεγονός ότι ήταν καλυμμένο από πάγο και χιόνια, το βουνό είχε το προσωνύμιο «Φούτζι της Αμερικής». [5] Η κορυφή υψωνόταν 1.500 μέτρα πάνω από τη βάση του, ενώ οι πλαγιές του συγχωνεύονται με γειτονικές ράχες. Το βουνό στο ύψος της βάσης του έχει διάμετρο περίπου 10 χιλιόμετρα. Η βάση του είναι σε ύψος 1.300 μέτρων στα βορειοανατολικά και 1.200 στην υπόλοιπη περίμετρο. Πριν την έκρηξη, στο ύψος της γραμμής των δέντρων, ο κώνος είχε διάμετρο 6,5 χιλιόμετρα.

Αεροφωτογραφία

Τα ρυάκια που πηγάζουν από το ηφαίστειο καταλήγουν σε τρία συστήματα ποταμών, στον ποταμό Τουτλ στα βόρεια και βορειοδυτικά, Κάλαμα στα δυτικά και στον ποταμό Λιούις στα νότια και δυτικά. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι περίπου 3.600 χιλιοστά και το ύψος του χιονιού στις πλαγιές μπορεί να φτάσει τα 5 μέτρα. [6] Στο ρου του ποταμού Λιούις έχουν κατασκευαστεί τρία υδροηλεκτρικά φράγματα. Οι βόρειες και ανατολικές πλαγιές του ηφαιστείου αποστραγγίζουν στον ταμιευτήρα Σουίφτ, ο οποίος είναι ακριβώς νότια της κορυφής του ηφαιστείου.

Αν και το όρος της Αγίας Ελένης βρίσκεται στη κομητεία Σκαμάνια, Ουάσινγκτον, η πρόσβαση στο βουνό γίνεται μέσω της κομητείας Κάουλιτζ στα δυτικά. Ο πολιτειακός δρόμος 504 συνδέεται με το διαπολιτειακό 5 στην έξοδο 49, 55 χιλιόμετρα δυτικά του βουνού. Ο διαπολιτειακός 5 διέρχεται από τη μητροπολιτική περιοχή του Πόρτλαντ στο Όρεγκον και του Βανκούβερ στην Ουάσινγκτον. Η πιο κοντινή στο ηφαίστειο κοινότητα είναι το Κούγκαρ, Ουάσινγκτον, στη κοιλάδα του ποταμού Λιούις, 18 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά της κορυφής. Ο Εθνικός Δρυμός Γκίφορντ Πιντσότ περιβάλλει το όρος της Αγίας Ελένης.

Παγετώνας Κρέιτερ και άλλοι νέοι παγετώνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κορυφή του όρος της Αγίας Ελένης.

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα της περιόδου 1980-1981, ένας νέος παγετώνας δημιουργήθηκε. Αυτός ο παγετώνας αρχικά ονομαζόταν Τουλουτσόν, αλλά έλαβε την επίσημη ονομασία Παγετώνας Κρείτερ (Crater Glacier). Σκιασμένος από τα τοιχώματα του κρατήρα και τροφοδοτούμενος από μεγάλες χιονοπτώσεις και συνεχόμενες χιονοστιβάδες, αναπτύχθηκε γρήγορα με ρυθμό 4,5 μέτρα πάχους κάθε χρόνο. Μέχρι το 2004 κάλυπτε 0,93 τετραγωνικά χιλιόμετρα και χωριζόταν από το δόμο σε δυτικό και ανατολικό λοβό. Συνήθως, στο τέλος του καλοκαιριού γίνεται σκουρόχρωμος εξαιτίας της πτώσης βράχων και της στάχτης από τις εκρήξεις. Όσον αφορά το 2006, ο παγετώνας είχε μέσο πάχος 100 μέτρα και μέγιστο πάχος 200 μέτρα, σχεδόν όσο παχύς όσο ο πολύ παλαιότερος και πολύ μεγαλύτερος παγετώνας Κάρμπον στο όρος Ρενιέρ. Όλος ο πάγος δημιουργήθηκε μετά το 1980, με αποτέλεσμα ο παγετώνας να είναι πολύ νεαρός γεωλογικά. Όμως ο όγκος του παγετώνα είναι σχεδόν ίσος με το συνολικό όγκο όλων παγετώνων του βουνού πριν το 1980 .[7][8][9][10][11]

Όταν άρχισε η πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηριότητα το 2004, οι λοβοί του παγετώνα μετακινήθηκαν μακριά από το κέντρο του κρατήρα και προς τα πάνω εξαιτίας της ανάπτυξης νέων ηφαιστειακών δόμων. Η επιφάνεια του παγετώνα, κάποτε χωρίς καθόλου ρωγμές, μετατράπηκε σε ένα χαώδες μοτίβο από ρωγμές που δημιουργήθηκαν από την κίνηση του πυθμένα του κρατήρα.[12] Οι νέοι δόμοι έχουν σχεδόν χωρίσει στα δύο τον παγετώνα σε δυτικό και ανατολικό δόμο. Παρά την ηφαιστειακή δραστηριότητα, ο παγετώνας έχει αυξήσει την έκτασή του, με μικρή επέκταση του δυτικού λοβού και μεγαλύτερη στο καλύτερα σκιασμένο ανατολικό λοβό. Εξαιτίας της ανάπτυξης των λοβών, τα δύο άκρα τους ενώθηκαν στα τέλη του Μαΐου 2008 και έτσι περικλείουν τελείως του δομούς λάβας.[12][13][14] Επίσης, από το 2004, νέοι παγετώνες δημιουργήθηκαν στα τοιχώματα του κρατήρα, σε μεγαλύτερο υψόμετρο από το παγετώνα Κρέιτερ. [15]

Γεωλογική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχέγονα στάδια ηφαιστειακής δραστηριότητας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρώτα στάδια ηφαιστειακής δραστηριότητας του όρους της Αγίας Ελένης γνωστά ως «Στάδιο Έιπ Κάνυον» (Ape Canyon Stage) (περίπου 40-35.000 χρόνια πριν), το «Στάδιο Κούγκαρ» (Cougar Stage) (περ. 20-18.000 χρόνια πριν) και το «Στάδιο Σουίφτ Κρηκ» (Swift Creek Stage) (περίπου 13-8.000 χρόνια). [16] Η σύγχρονη περίοδος, τα τελευταία 2.500 χρόνια, ονομάζεται «Στάδιο Σπίριτ Λέικ» (Spirit Lake Stage). Συνολικά, τα στάδια προ του σταδίου Σπίριτ Λέικ ονομάζονται αρχέγονα (ancestral) στάδια. Τα δύο στάδια διαφέρουν στη σύσταση της λάβας, οι αρχέγονες λάβες αποτελούνται από ένα χαρακτηριστικό μίγμα δακίτη και ανδεσίτη, ενώ οι σύγχρονες λάβες έχουν πιο ποικίλη σύσταση, που κυμαίνονται από βασάλτη πλούσιο σε ολιβίνη μέχρι ανδεσίτη και δακίτη.[17]

Το όρος της Αγίας Ελένης άρχισε να αναπτύσσεται στο Πλειστόκαινο, 37.600 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια του σταδίου Είπ Κάνυον, με δακιτικές και ανδεσιτικές εκρήξεις καυτής στάχτης και κίσσηρη.[17] Πριν 36.000 χρόνια ένα μεγάλο λαχάρ (λασπορροή ηφαιστειακών υλικών) κατέβηκε το βουνό[17]• οι λασπορρόες είναι σημαντικές σε όλα τα στάδια ηφαιστειακής δραστηριότητας του ηφαιστείου. Οι εκρήξεις του σταδίου Έιπ Κάνυον τελείωσαν πριν 35.000 χρόνια, και τις ακολούθησε μια περίοδος 17.000 ετών κατά την οποία το ηφαίστειο ήταν σχετικά ανενεργό. Μέρος του αρχέγονου κώνου κατακερματίστηκε και μετακινήθηκε από τους παγετώνες 14.000 με 18.000 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής των Παγετώνων. [17]

Το δεύτερο στάδιο ηφαιστειακής δραστηριότητας, το στάδιο Κούγκαρ, ξεκίνησε πριν 20.000 χρόνια και διήρκησε 2.000 χρόνια.[17]Πυροκλαστικές ροές καυτής κισσήρης και στάχτης μαζί με την ανάπτυξη δόμο έλαβαν χώρα αυτή τη περίοδο. Ακολούθησαν 5.000 χρόνια αδράνειας, μέχρι την έναρξη του σταδίου Σουίφτ Κρηκ, με πυροκλαστικές ροές, ανάπτυξη δόμων και πτώση τέφρας στις κοντινές περιοχές. Αυτό το στάδιο τελείωσε πριν 8.000 χρόνια.

Ηφαιστειακές περίοδοι Σμιθ Κρηκ και Πάιν Κρηκ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια περίοδος αδράνειας διάρκειας 4.000 περίπου ετών σταμάτησε το 2500 π.Χ., με την έναρξη της περιόδου Σμιθ Κρηκ (Smith Creek), όταν μεγάλες ποσότητες στάχτης και καφεκίτρινου κισσήρη κάλυψαν χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μια έκρηξη το 1900 π.Χ. είναι η μεγαλύτερη γνωστή έκρηξη του ηφαιστείου κατά το Ολόκαινο, όσον αφορά τον όγκο των στρωμάτων τέφρας από αυτή τη περίοδο. Αυτή η εκρηκτική περίοδος άφησε στρώματα τέφρας πάχους μισού μέτρου στο Εθνικό Πάρκο όρους Ρενιέρ, 80 χιλιόμετρα μακριά, και ίχνη της τέφρας έχουν εντοπιστεί μέχρι το Εθνικό Πάρκο Μπανφ στην Αλμπέρτα στα βορειοανατολικά και το ανατολικό Όρεγκον στα νοτιοανατολικά. [18] Ο συνολικός όγκος των ηφαιστειακών αναβλημμάτων αυτής της περιόδου ανέρχεται σε 10 km³.[18] Ακολούθησαν 400 περίπου χρόνια αδράνειας.

Η επόμενη δραστηριότητα στο ηφαίστειο έλαβε χώρα το 1.200 π.Χ., σηματοδοτώντας την έναρξη της ηφαιστειακής περιόδου Πάιν Κρηκ (Pine Creek). [18] Διήρκησε περίπου 400 χρόνια και χαρακτηρίζεται από εκρήξεις μικρού όγκου. Παράχθηκαν πολλές πυκνές και υπέρθερμες πυροκλαστικές ροές στο ηφαίστειο, οι οποίες έφτασαν μέχρι τις κοντινές κοιλάδες. Μια λασπορροή γέμισε εν μέρει τη κοιλάδα του ποταμού Λιούις, 65 χιλιόμετρα μακριά, κάποια στιγμή μεταξύ του 500 και 1000 π.Χ.

Ηφαιστειακές περίοδοι Καστλ Κρηκ και Σούγκαρ Μπόουλ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επόμενη ηφαιστειακή περίοδος, η περίοδος Καστλ Κρηκ, ξεκίνησε το 400 π.Χ. και χαρακτηρίζεται από μια αλλαγή στη σύσταση της λάβας της Αγίας Ελένης, με τη προσθήκη ολιβίνη και βασάλτη.[19] Ο κώνος που υπήρχε στη κορυφή πριν το 1980 άρχισε να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της περιόδου Καστλ Κρηκ. Σημαντικές ροές λάβας σε συνδυασμό με τα προηγουμένως πιο κοινά κατακερματισμένα και κορνιοτοποιημένα ηφαιστειακά πετρώματα (τέφρα), χαρακτηρίζουν αυτή τη περίοδο. Μεγάλες ροές ανδεστικής και βασαλτικής λάβας κάλυψαν μέρη του βουνού, συμπεριλαμβανομένης μιας ροής το 100 π.Χ. η οποία έφτασε μέχρι τις κοιλάδες των ποταμών Λιούις και Κάλαμα.[19] Άλλες, όπως ο βασάλτης Κέιβ (γνωστός για το σύστημα σηράγγων λάβας), έφτασαν σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από τις ηφαιστειακές φλέβες.[19] Κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα, λασπορροές έφτασαν σε απόσταση 50 χιλιομέτρων στις κοιλάδες των ποταμών Τουτλ και Κάλαμα και μπορεί να έφτασαν μέχρι τον Κολούμπια. Μετά ακολούθησαν 400 χρόνια αδράνειας.

Η ηφαιστειακή περίοδος Σούγκαρ Μπόουλ ήταν σύντομη και χαρακτηριστικά διαφορετική από τις υπόλοιπες περιόδους της Αγίας Ελένης. Παρήγαγε τη μοναδική έκρηξη της οποία το εκρηκτικό κύμα να έχει κατευθυνθεί καθαρά προς τα πλάγια και όχι κάθετα πριν την έκρηξη του 1980.[20] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ηφαίστειο πρώτα παρήγαγε ηφαιστειακούς δόμους, και εν συνεχεία εξερράγη βιαίως δύο φορές, παράγοντας μικρό όγκο τέφρας, πυροκλαστικές ροές και λαχάρ.[20]

Ηφαιστειακοί περίοδοι Κάλαμα και Γκόουτ Ροκς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συμμετρική εμφάνιση της Αγίας Ελένης πριν την έκρηξη του 1980 έδωσε στο βουνό το παρατσούκλι «Φούτζι της Αμερικής». Αυτή η εμφάνιση ήταν αποτέλεσμα των εκρηκτικών περιόδων Κάλαμα και Γκόουτ Ροκς.

Μια περίοδος αδράνειας που διήρκησε περίπου 700 χρόνια τελείωσε περίπου το 1480, ξεκίνησε η ηφαιστειακή περίοδος Κάλαμα, με μεγάλες ποσότητες χλωμής γκρι δακιτικής κισσήρης και στάχτη. Η έκρηξη του 1480 ήταν αρκετές φορές μεγαλύτερη από την έκρηξη τις 18 Μαΐου 1980. [20] Το 1482 έλαβε χώρα μια άλλη ισχυρή έκρηξη, με ισχύ παρόμοια με αυτή της έκρηξης του 1980 όσον αφορά τον όγκο. [20] Η στάχτη και η κίσσηρη 10 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του ηφαιστείου σχηματίζει ένα στρώμα πάχους ενός περίπου μέτρου και 80 χιλιόμετρα μακριά η στάχτη σχημάτισε ένα στρώμα πάχους 5 εκατοστών. Εν συνεχεία, μεγάλες πυροκλαστικές ροές και λασπορροές κατήλθαν τις δυτικές πλαγιές της Αγίας Ελένης, στο σύστημα απορροής του ποταμού Κάλαμα.

Η λάβα αυτής της περιόδου διάρκειας 150 ετών είχε μικρότερη περιεκτικότητα σε πυρίτιο με τη μορφή ανδεσιτικής στάχτης η οποία δημιούργησε τουλάχιστον οχτώ εναλλασσόμενα ανοιχτόχρωμα και σκουρόχρωμα στρώματα.[19] Λάβα από το κρατήρα στη κορυφή κατήλθε τις νοτιοανατολικές πλαγιές του βουνού.[19] Αργότερα, πυροκλαστικές ροές πέρασαν από την ανδεσιτική λάβα και έφτασαν στη κοιλάδα του ποταμού Κάλαμα. Η περίοδος τελείωσε με τη δημιουργία ενός ηφαιστειακού δόμου ύψους περίπου 200 μέτρων στη κορυφή του ηφαιστείου, ο οποίος υπερπλήρωσε τον κρατήρα που βρισκόταν στη κορυφή του ηφαιστείου.[21] Μεγάλα τμήματα του δόμου αποκολλήθηκαν και σχημάτισαν μια σάρα στον ηφαιστειακό κώνο. Μετέπειτα εκρήξεις δημιούργησαν μια εσοχή στο νοτιοανατολικό τοίχωμα του κρατήρα. Το ηφαίστειο είχε φτάσει στο μέγιστο ύψος του και αποκτήσει τη συμμετρική του εμφάνιση μέχρι το τέλος της περιόδου Κάλαμα, περίπου το 1647.[21] Το ηφαίστειο παρέμεινε ανενεργό για τα επόμενα 150 χρόνια.

Το 1800 ξεκίνησε μια νέα εκρηκτική περίοδος, η οποία διήρκησε 57 χρόνια και πήρε το όνομά της από το δόμο Γκόουτ Ροκς. Είναι η πρώτη φορά στην οποία υπάρχουν τόσο γραπτές όσο και προφορικές καταγραφές.[21] Όπως και η περίοδος Κάλαμα, η περίοδος Γκόουτς Ροκς ξεκίνησε με μία έκρηξη δακιτικής τέφρας, η οποία ακολουθήθηκε από μια ροή ανδεσιτικής λάβας, η οποία ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία ενός δακιτικού δόμου. Η έκρηξη του 1800 πιθανότατα είχε μέγεθος παρόμοια με την έκρηξη του 1980, αν και δεν οδήγησε σε καταστροφή του κώνου του ηφαιστείου. Η στάχτη μετακινήθηκε από τον αέρα προς τα βορειοανατολικά πάνω από τη κεντρική και ανατολική Ουάσινγκτον, το βόρειο Αϊντάχο και τη δυτική Μοντάνα. Υπήρχαν τουλάχιστον μια ντουζίνα μικρές εκρήξεις στάχτης από το 1831 μέχρι το 1857, με μία σχετικά μεγάλη έκρηξη το 1842. Η φλέβα φαίνεται να ήταν στο ή κοντά στο Γκόουτ Ροκς στη βορειοανατολική πλαγιά.[21] Ο δόμος του Γκόουτ Ροκς ήταν το σημείου που δημιουργήθηκε το εξόγκωμα της έκρηξης του 1980. Ο δόμος καταστράφηκε από την έκρηξη τις 18 Μαΐου 1980, η οποία επίσης κατέστρεψε ολόκληρη τη βόρεια πλαγιά και τα κορυφαία 400 μέτρα του βουνού.

Σύγχρονη εκρηκτική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δραστηριότητα από το 1980 μέχρι το 2001[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η έκρηξη τις 18 Μαΐου. Σύνθετη φωτογραφία από το Τολέντο, Ουάσινγκτον, 55 χιλιόμετρα δυτικά. Ο μίσχος του νέφους στάχτης έχει πλάτος 15 χιλιόμετρα και η κορυφή του νέφους έχει πλάτος 65 χιλιόμετρα και ύψος 24 χιλιόμετρα. Ο ποδίσκος του μίσχου αντίστοιχη περίπου στην έκταση του δάσους που ισοπεδώθηκε από την έκρηξη.

Στις 20 Μαρτίου 1980, στο όρος της Αγίας Ελένης έλαβε χώρα ένας σεισμός μεγέθους 4,2 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ[1] και στις 27 Μαρτίου ατμός άρχισε να ανυψώνεται από το βουνό.[22] Μέχρι το τέλος του Απρίλιου η βόρεια πλαγιά του βουνού άρχισε να διογκώνεται.[23] Η καταστροφική έκρηξη έγινε στις 18 Μαΐου 1980, όταν ένας δεύτερος σεισμός, με ένταση 5,1 ρίχτερ, προκάλεσε μια τεράστια κατολίσθηση, η οποία κατέστρεψε ολόκληρη τη βόρεια πλαγιά. Ήταν η μεγαλύτερη κατολίσθηση συντριμμιών στη καταγεγραμμένη ιστορία. Το μάγμα μέσα στην Αγία Ελένη προκάλεσε μια μεγάλης κλίμακας πυροκλαστική ροή, η οποία ισοπέδωσε δέντρα και κτίρια σε μια έκταση 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο μετρικοί τόνοι διοξειδίου του θείου εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα. [24] Η έκρηξη ήταν πλινιακή και ταξινομήθηκε στον δείκτη VEI με ένταση 5.

Το όρος της Αγίας Ελένης εξερράγη τις 18 Μαΐου 1980, 8:32 τοπική ώρα.

Η κατάρρευση της βόρειας πλαγιάς ανέμιξε πάγο, χιόνι και νερό για να δημιουργήσει λαχάρ (ηφαιστειακή λασπορροή). Τα λαχάρ ταξίδευσαν αρκετά μίλια στους ποταμούς Τουτλ και Κάουλιτς, καταστρέφοντας γέφυρες και κατασκηνώσεις (lumber camps). Συνολικά 3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα υλικών μεταφέρθηκαν 27 χιλιόμετρα νότια, στον ποταμό Κολούμπια από τις λασπορροές.[25]

Για περισσότερες από εννέα ώρες, η έκρηξη ήταν έντονη και δημιούργησε ένα νέφος στάχτης, το οποίο έφτασε σε ύψος 20 με 27 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[26] Το νέφος κινήθηκε προς τα ανατολικά με μέση ταχύτητα περίπου 100 χιλιόμετρα την ώρα και μέχρι το μεσημέρι η στάχτη είχε φτάσει στο Αϊντάχο. Στάχτη είχε κατακαθίσει στις οροφές αυτοκινήτων και στέγες τόσο μακριά όσο το Έντμοντον στην Αλμπέρτα, Καναδάς.

Μέχρι τις 5:30 μμ τις 18 Μαΐου, η κατακόρυφη στήλη στάχτης μίκρυνε και μικρότερες εκρήξεις συνέχισαν κατά τη διάρκεια της νύχτας και για τις επόμενες μέρες. Η έκρηξη στις 18 Μαΐου απελευθέρωσε 24 μεγατόνους θερμικής ενέργειας[27][28]. Ο όγκος των ηφαιστειακών αναβλημμάτων της έκρηξης υπολογίζεται σε 2,79 κυβικά χιλιόμετρα.[29] Η κατάρρευση της βόρειας πλαγιάς του βουνού δημιούργησε ένα πεταλόμορφο κρατήρα με διαστάσεις 1,5 επί τρία χιλιόμετρα πλάτος και 800 βάθος, ενώ το ύψος του βουνού μειώθηκε κατά 400 περίπου μέτρα. Η έκρηξη σκότωσε 57 ανθρώπους, περίπου 7.000 μεγάλα θηλαστικά (ελάφια, άλκες και αρκούδες) και περίπου 12 εκατομμύρια ψάρια σε ένα ιχθυοτροφείο. Η έκρηξη κατέστρεψε περισσότερα από 200 σπίτια, 300 χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων και 24 χιλιόμετρα σιδηρογραμμών.[6]

Ανάμεσα στο 1980 και το 1986, η δραστηριότητα στο όρος της Αγίας Ελένης συνεχίστηκε, με τη δημιουργία ενός νέου δόμου λάβας μέσα στον κρατήρα. Πολυάριθμες μικρές εκρήξεις έλαβαν χώρα. Από τις 7 Δεκεμβρίου 1989 μέχρι τις 6 Ιανουαρίου 1990 και από τις 5 Νοεμβρίου 1990 μέχρι τις 14 Φεβρουαρίου 1991, το ηφαίστειο εξερράγη παράγοντας μερικές φορές τεράστια σύννεφα στάχτης. [30]

Δραστηριότητα από το 2004 μέχρι το 2008[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μάγμα έφτασε πάλι στην επιφάνεια του ηφαιστείου περίπου τις 11 Οκτωβρίου 2004, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός νέου δόμου λάβας στη νότια πλευρά του ήδη υπάρχοντα. Ο δόμος συνέχισε να αναπτύσσεται όλο το 2005 και μέρος του 2006. Πολλά μεταβατικά χαρακτηριστικά, όπως ο «Γουέιλμπακ» (whaleback, ράχη φάλαινας), ο οποίος περιείχε μακριά κομμάτια στερεοποιημένου μάγματος το όποιο ανορυσσόταν από τη πίεση του παρακείμενου μάγματος. Αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν εύθραυστα και διαλύονταν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την δημιουργία τους. Τις 2 Ιουλίου 2005, η κορυφή του γουέιλμπακ αποκολλήθηκε και προκάλεσε μια κατολίσθηση που δημιούργησε ένα νέφος σκόνης και στάχτης εκατοντάδες μέτρα ψηλά.[31]

Ο Γουέιλμπακ όπως φαινόταν τον Φεβρουάριο του 2005

Το όρος της Αγίας Ελένης παρουσίασε αξιόλογη δραστηριότητα τις 8 Μαρτίου 2005, όταν ένα νέφος ατμού και στάχτης ύψους 11 χιλιομέτρων αναδύθηκε και ήταν ορατό από το Σιάτλ.[32] Αυτή η σχετικά μικρή έκρηξη ήταν αποτέλεσμα της απελευθέρωσης της πίεσης που σχετιζόταν με την ανάπτυξη του δόμου. Συνοδεύτηκε από ένα σεισμό έντασης 2,5 ρίχτερ.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του δόμου ήταν το «φιν» (fin, πτερύγιο) ή «σλαμπ» (slab, πλάκα). Με μέγεθος περίπου ίδιο με το μισό ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου, τα κρύα ηφαιστειακά πετρώματα ωθούνταν προς τα πάνω με ρυθμό μέχρι δύο μέτρα την ημέρα. [33][34] Στα μέσα του Ιουνίου του 2006 οι κατολισθήσεις ήταν συχνές, αν και ο δόμος συνέχιζε να αναπτύσσεται. Ο δόμος έφτασε σε ύψος τα 2.300 μέτρα, αλλά και πάλι ήταν χαμηλότερος από το μέγιστο ύψος του γουέιλμπακ.

Τις 22 Οκτωβρίου 2006, τις 3:13 μμ τοπική ώρα, ένα σεισμός 3,5 ρίχτερ προκάλεσε την κατάρρευση του Σπάιν 7 και ένα νέφος στάχτης που προκλήθηκε από την κατάρρευση έφτασε 600 μέτρα πάνω από το δυτικό χείλος του κρατήρα. Στη συνέχεια διαλύθηκε γρήγορα. Τις 19 Δεκεμβρίου 2006, παρατηρήθηκε ένα μεγάλο λευκό νέφος από συμπυκνωμένο ατμό , με αποτέλεσμα κάποιοι δημοσιογράφοι να υποθέσουν ότι έλαβε χώρα μια μικρή έκρηξη. Όμως, το παρατηρητήριο του USGS δεν σημείωσε κάποιο σημαντικό νέφος στάχτης.[35] Η έκρηξη ήταν συνεχής από τον Οκτώβριο του 2004, όμως αυτή η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα στη σταδιακή ανόρυξη ενός θόλου λάβας στο κρατήρα.

Τις 16 Ιανουαρίου 2008, ατμός άρχισε να εξέρχεται από μια ρωγμή στην κορυφή του ηφαιστειακού δόμου και η σεισμική δραστηριότητα που συνόδευσε το γεγονός ήταν η πιο αξιοσημείωτη από το 2004. Οι επιστήμονες διέκοψαν τις δραστηριότητές τους στο κρατήρα και τις πλαγιές του βουνού, όμως ο κίνδυνος μιας ηφαιστειακής έκρηξης θεωρήθηκε πολύ μικρός.[36] Μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου, η έκρηξη σταμάτησε, καθώς δεν παρατηρήθηκε επιπλέον ανόρυξη λάβας στον δόμο. Στις 10 Ιουλίου 2008, αποφασίστηκε ότι η έκρηξη είχε τελειώσει μετά από έξι μήνες χωρίς ηφαιστειακή δραστηριότητα.[37]

Ανθρώπινη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημασία για τους ιθαγενείς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βουνό πριν την έκρηξη του 1980 από τη λίμνη Σπίριτ
Οι μύθοι των ιθαγενών ήταν εμπευσμένοι από την ομορφιά του βουνού.

Οι Ινδιάνικες λαϊκές παραδόσεις περιέχουν πολλούς μύθους για να εξηγήσουν τις εκρήξεις του Όρους της Αγίου Ελένης και των άλλων ηφαιστείων του ηφαιστειακού τόξου Κασκέιντ. Η πιο διάσημη από αυτές είναι ο μύθος της Γέφυρας των Θεών. Στην ιστορία τους, ο επικεφαλής όλων των θεών και οι δύο γιοι του, Pahto (ονομάζεται επίσης Klickitat) και Wy’east, ταξίδεψε προς τον ποταμό της Κολούμπια από τον μακρινό Βορρά σε αναζήτηση ενός κατάλληλου χώρου για εγκατάσταση. [38]

Έφτασαν σε μια περιοχή, που τώρα ονομάζεται The Dalles, και νόμιζαν ότι δεν είχαν δει ποτέ μια γη τόσο όμορφη. Οι γιοι μάλωσαν πάνω από τη γη και για να λυθεί η διαφορά τους, ο πατέρας τους έριξε δύο τόξα από το πανίσχυρο τόξο του – ένα στο Βορρά και το άλλο στο νότο. Ο Pahto ακολούθησε το βέλος προς τα βόρεια και εγκαταστάθηκε εκεί, ενώ ο Wy’east έκανε το ίδιο για το βέλος προς τα νότια. Ο αρχηγός των θεών έχτισε τη Γέφυρα των Θεών, έτσι ώστε η οικογένειά του να μπορεί να συναντιέται. [38]

Οι δύο γιοι του αρχηγού των θεών ερωτεύτηκαν μια όμορφη κοπέλα που ονομαζόταν Loowit και αυτή δεν μπορούσε να επιλέξει μεταξύ τους. Οι δύο νέοι αρχηγοί πολέμησαν θάβοντας χωριά και δάση στο πλαίσιο της μάχης. Η περιοχή καταστράφηκε και η γη άρχισε να τρέμει τόσο βίαια με αποτέλεσμα η τεράστια γέφυρα να πέσει στον ποταμό, δημιουργώντας τους καταρράκτες του φαραγγιού του ποταμού Κολούμπια. [39]

Για τιμωρία, ο αρχηγός των θεών χτύπησε και τους δύο και τους μετέτρεψε σε μεγάλα βουνά στο σημείο που έπεσαν. Ο Wy’east έγινε το ηφαίστειο είναι γνωστό σήμερα ως όρος Χουντ, ενώ ο Pahto μετατράπηκε στο όρος Άντμας. Η κοπέλα Loowit έγινε το βουνό της Αγίας Ελένης και είναι γνωστό ως Louwala-Clough, που σημαίνει «βουνό της φωτιάς» στη γλώσσα τους. [40]

Εξερεύνηση από τους Ευρωπαίους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο διοικητής του βασιλικού ναυτικούς Τζορτζ Βανκούβερ και αξιωματικοί του πλοίου HMS Discovery είναι οι πρώτοι καταγεγραμμένοι Ευρωπαίοι που είδαν το όρος της Αγίας Ελένης , τις 19 Μαΐου 1792, ενώ εξερευνούσαν τις βορειοδυτικές ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού. Ο Βανκούβερ έδωσε στο βουνό το όνομα του Βρετανού διπλωμάτη Αλλέινε Φίτζερμπερτ, πρώτου βαρώνου της Αγίας Ελένης τις 20 Οκτωβρίου 1792,[40] όταν έγινε ορατό καθώς το «Ντισκόβερι» διέπλεε τις εκβολές του ποταμού Κολούμπια.

Χρόνια αργότερα, εξερευνητές, έμποροι και ιεραπόστολοι άκουσαν αναφορές για να ηφαίστειο το οποίο εξερράγη στην περιοχή. Γεωλόγοι και ιστορικοί αρκετά χρόνια αργότερα καθόρισαν ότι η έκρηξη έλαβε χώρα το 1800, ξεκινώντας την ηφαιστειακή περίοδο Γκόουτ Ροκς.[21]Εξαιτίας του «στεγνού χιονιού», η φυλή Νεσπέλεμ στη βορειοανατολική Ουάσινγκτον χόρευε και προσευχόταν αντί να μαζεύει τροφή, και έτσι κατά τη διάρκεια του χειμώνα υπέφερε από την πείνα. [21]

Στα τέλη του 1805 και τις αρχές του 1806, μέλη της αποστολής Λιούις και Κλαρκ εντόπισαν το όρος της Αγίας Ελένης από τον ποταμού Κολούμπια, αλλά δεν ανέφεραν κάποια έκρηξη. [41] Παρόλα αυτά, ανέφεραν την ύπαρξη κινούμενης άμμου και φράγμα στον ποταμό Σάντυ κοντά στο Πόρτλαντ, δείχνοντας ότι το όρος Χουντ εξερράγη κάποια στιγμή τις προηγούμενες δεκαετίες.

Το 1829, ο Χωλ Τ. Κίλι ήταν ηγέτες μιας προσπάθειας η οροσειρά Κασκέιντ και μετονομαστεί σε Προεδρική οροσειρά (Πρέζιντεντ΄ς Ρέιντζ) και κάθε μεγάλο βουνό της οροσειράς να λάβει το όνομα ενός από τους προηγούμενους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Σκόπευε να δώσει στο όρος της Αγίας Ελένης το όνομα όρος Ουάσινγκτον (Μάουντ Ουάσινγκτον).[42]

Εγκατάσταση Ευρωπαίων στη περιοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κυνηγός γουνοφόρων ζώων στη περιοχή του βουνού τον 19ο αιώνα.

Η πρώτη πιστοποιημένη αναφορά αυτόπτη μάρτυρα μιας ηφαιστειακής έκρηξης έγινε τον Μάρτιο του 1835 από τον Μέρεντιθ Γκάιρντερ, ενώ δούλευε για την εταιρεία κόλπου Χάντσον στο Φορτ Βανκούβερ. [43] Έστειλε την περιγραφή στην Edinburgh New Philosophical Journal, η οποία δημοσίευσε το γράμμα τον Ιανουάριο του 1836. Ο Τζέιμς Ντουάιτ Ντάνα του πανεπιστημίου Γέιλ, ενώ ταξίδευε με την Εξερευνητική Αποστολή Ηνωμένων Πολιτειών, είδε την κορυφή από το στόμιο του ποταμού Κολούμπια το 1841. Ένα άλλο μέλος της αποστολής περιέγραψε «κυτταροειδείς βασαλτικές λάβες» στη βάση του ηφαιστείου.[44]

Ζωγραφιά του Πωλ Κέιν «Το όρος της Αγίας Ελένης εκρήγνυται το βράδυ» (Mount St. Helens erupting at night), αφότου επισκέφτηκε την περιοχή το 1847.

Στα τέλη του φθινόπωρου ή στις αρχές του χειμώνα του 1842, άνθρωποι που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή και ιεραπόστολοι είδαν αυτό που αποκάλεσαν «Μεγάλη Έκρηξη». Αυτή η μικρή έκρηξη προκάλεσε μεγάλα νέφη στάχτης και μικρότερες εκρήξεις συνέχισαν για 15 χρόνια.[45] Οι εκρήξεις αυτής της περιόδου πιθανότατα ήταν φρεατικές. Ο Τζόσιαχ Πάρρις στο Τσάμποεγκ του Όρεγκον παρατήρησε μια έκρηξη της Αγίας Ελένης τις 22 Νοεμβρίου 1842. Η στάχτη από την έκρηξη μπορεί να έφτασε μέχρι το Δε Νταλλς, 80 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του ηφαιστείου.[4]

Τον Οκτώβριο του 1843, ο μελλοντικός κυβερνήτης της Καλιφόρνια Πήτερ Μπουρνέτ αφηγήθηκε μια ιστορία ενός ιθαγενή του οποίου το πόδι είχε καεί άσχημα από τη λάβα ή την καυτή στάχτη ενώ κυνηγούσε ένα ελάφι. Αυτή η ιστορία έλεγε ότι ο τραυματισμένος άντρας ζήτησε θεραπεία στο Φορτ Βανκούβερ, όπως ο τότε επίτροπος του οχυρού, Ναπόλιαν ΜανΓκίλβερυ αρνήθηκε ότι υπήρξε τέτοιο γεγονός.[46] Ο βρετανός Χένρι Γουάρε σχεδίασε την έκρηξη του 1845 και δύο χρόνια αργότερα, ο Καναδός ζωγράφος Πωλ Κέιν ζωγράφισε το βουνό με ένα μικρό νέφος καπνού. Το σχέδιο του Γουάρε έδειξε ότι η ηφαιστειακή φλέβα υπεύθυνη για την έκρηξη βρισκόταν στα 2/3 του ύψους του βουνού, στη δυτική ή βορειοδυτική πλαγιά, πιθανότατα στο Γκόουτ Ροκς και μια ζωγραφιά του Κέιν έδειχνε καπνό να εξέρχεται από την ίδια τοποθεσία. [47]

Τις 17 Απριλίου 1857, η εφημερίδα «Ρεπούπλικαν», από το Στέιλακουμ της Ουάσινγκτον ανέφερε ότι η Αγία Ελένη ή ένα άλλο βουνό της περιοχής βρισκόταν σε κατάσταση έκρηξης.[48] Η έλλειψη σημαντικού στρώματος στάχτης που να σχετίζεται με το γεγονός δείχνει ότι η έκρηξη ήταν μικρή. Ήταν η πρώτη αναφορά ηφαιστειακής δραστηριότητας από το 1854.[48]

Πριν την έκρηξη του 1980, η λίμνη Σπίριτ προσέφερε δραστηριότητες αναψυχής όλες τις εποχές του χρόνου. Το καλοκαίρι ταξίδια βάρκες, κολύμπι και κατασκηνώσεις και το χειμώνα σκι.

Ανθρώπινος αντίκτυπος της έκρηξης του 1980[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντέιβιντ Τζόνστον ώρες πρωτού σκοτωθεί από την έκρηξη

Πενήντα εφτά άνθρωποι σκοτώθηκαν από την έκρηξη.[49] Εάν η έκρηξη είχε συμβεί μια μέρα αργότερα, όταν οι ξυλοκόποι θα δούλευαν, αντί για Κυριακή, οι νεκροί θα ήταν σίγουρα πολύ περισσότεροι.[6]

Ο 83-χρόνος Χάρρυ Ράνταλ Τρούμαν, ο οποίος ζούσε κοντά στο βουνό για 54 χρόνια, έγινε διάσημος όταν αποφάσισε να μην φύγει από την περιοχή πριν την έκρηξη, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις από τις τοπικές αρχές. Το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ μετά την έκρηξη.

Ένα άλλο θύμα της έκρηξης ήταν ο 30-χρονος ηφαιστειολόγος Ντέιβιντ Τζόνστον, ο οποίος βρισκόταν στην κοντινή ράχη Κολντγουότερ. Στιγμές πριν η θέση όπου βρισκόταν πληγεί από ένα καυτό νέφος στάχτης, ο Τζόνστον είπε στον ασύρματο τις διάσημες τελευταίες λέξεις του: «Βανκούβερ! Βανκούβερ! Αυτό είναι!» (Vancouver! Vancouver! This is it!).[50] Η σορός του Τζόνστον δεν βρέθηκε ποτέ.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ επιθεώρησε την καταστροφή και είπε «Κάποιος είπε ότι η περιοχή μοιάζει με σεληνιακό τοπίο. Αλλά το φεγγάρι μοιάζει περισσότερο με γήπεδο του γκολφ σε σχέση με αυτό εδώ.» [51]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Mount St. Helens National Volcanic Monument». USDA Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 
  2. ↑ «May 18, 1980 Eruption of Mount St. Helens». USDA Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 
  3. ↑ Mullineaux, The Eruptive History of Mount St. Helens, USGS Professional Paper 1250, page 3
  4. ↑ 4,0 4,1 USGS Description of Mount St. Helens, USGS.gov . Retrieved 15 November 2006.
  5. ↑ Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 201
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Tilling et al., Eruptions of Mount St. Helens: Past, Present, and Future, USGS Special Interest Publication, 1990 . Retrieved 12 November 2006.
  7. ↑ Brugman, Melinda M.· Austin Post (1981). «USGS Circular 850-D: Effects of Volcanism on the Glaciers of Mount St. Helens». Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2007. 
  8. ↑ Wiggins, Tracy B.; Hansen, Jon D.; Clark, Douglas H. (2002). «Growth and flow of a new glacier in Mt. St. Helens Crater». Abstracts with Programs - Geological Society of America 34 (5): 91. 
  9. ↑ Schilling, Steve P.; Paul E. Carrara; Ren A. Thompson; Eugene Y. Iwatsubo (2004). «Posteruption glacier development within the crater of Mount St. Helens, Washington, USA». Quaternary Research (Elsevier Science (USA)) 61 (3): 325–329. doi:10.1016/j.yqres.2003.11.002. Bibcode: 2004QuRes..61..325S. 
  10. ↑ McCandless, Melanie; Plummer, Mitchell; Clark, Douglas (2005). «Predictions of the growth and steady-state form of the Mount St. Helens Crater Glacier using a 2-D glacier model». Abstracts with Programs - Geological Society of America 37 (7): 354. 
  11. ↑ Schilling, Steve P.· David W. Ramsey· James A. Messerich· Ren A. Thompson (8 Αυγούστου 2006). «USGS Scientific Investigations Map 2928: Rebuilding Mount St. Helens». Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2007. 
  12. ↑ 12,0 12,1 «Volcano Review» (PDF). US Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 
  13. ↑ Schilling, Steve (30 Μαΐου 2008). «MSH08_aerial_new_dome_from_north_05-30-08». United States Geological Survey. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2008. 
  14. ↑ Schilling, Steve (30 Μαΐου 2008). «MSH08_aerial_st_helens_crater_from_north_05-30-08». United States Geological Survey. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2008. 
  15. ↑ Haugerud, R. A.; Harding; Mark; Zeigler; Queija; Johnson (2004-12). «Lidar measurement of topographic change during the 2004 eruption of Mount St. Helens, WA». American Geophysical Union 53: 01. Bibcode: 2004AGUFM.V53D..01H. 
  16. ↑ «Mount St. Helens - Summary of Volcanic History». USDA Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 214
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 215
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 216
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Mount St. Helens Eruptive History, USGS.gov . Ανακτήθηκε την 15η Νοεμβρίου 2006.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 217
  22. ↑ «Summary of Events Leading Up to the May 18, 1980, eruption of Mount St. Helens: March 22–28». USDA Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 
  23. ↑ «Summary of Events Leading Up to the May 18, 1980 Eruption of Mount St. Helens: April 26–May 2». USDA Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 
  24. ↑ «Emission of sulfur dioxide gas from Mount St. Helens, 1980-1988». United States Geological Survey. 25 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2009. 
  25. ↑ Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 209
  26. ↑ Kiver and Harris, Geology of U.S. Parklands, 6th edition, page 149
  27. ↑ «Mount St. Helens – From the 1980 Eruption to 2000». Fact Sheet 036-00. United States Geological Survey. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2009. 
  28. ↑ «Mount St. Helens National Volcanic Monument». United States Forest Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2013. 24 megatons thermal energy 
  29. ↑ Mount St. Helens – From the 1980 Eruption to 2000, USGS Fact Sheet 036-00 . Retrieved 12 November 2006.
  30. ↑ Bobbie Myers, 1992, Small Explosions Interrupt 3-year Quiescence at Mount St. Helens, Washington: IN: Earthquakes and Volcanoes, v.23, n.2, p.58–73 Αρχειοθετήθηκε 2006-12-30 στο Wayback Machine. . Ανακτήθηκε τις 16 Νοεμβρίου 2006
  31. ↑ see USGS before and after images Αρχειοθετήθηκε 2005-10-01 στο Wayback Machine.
  32. ↑ Mount St. Helens, Washington, "Plume in the Evening" Αρχειοθετήθηκε 2005-03-11 στο Wayback Machine., 8 Μαρτίου 2005, USGS.gov . Ανακτήθηκε 15 Νοεμβρίου 2006.
  33. ↑ «New slab growing in Mount St. Helens dome». Fox News. http://www.foxnews.com/story/0,2933,194342,00.html. Ανακτήθηκε στις 2010-12-06. 
  34. ↑ Δείτε μια κοντινή εικόνα του χαρακτηριστικού.
  35. ↑ Cascades Volcano Observatory, vulcan.wr.usgs.gov (accessed January 4, 2007)
  36. ↑ «Small Quake Reported at Mount St. Helens». USA Today. January 17, 2008. http://www.usatoday.com/tech/science/2008-01-17-3582451403_x.htm. Ανακτήθηκε στις 2010-12-06. 
  37. ↑ «CVO Menu - Mount St. Helens Eruption 2004». Vulcan.wr.usgs.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2008. 
  38. ↑ 38,0 38,1 Archie Satterfield (2003). Country Roads of Washington. Backinprint.com. σελ. 82. ISBN 0-595-26863-3. 
  39. ↑ The Bridge of the Gods, theoutlaws.com . Retrieved November 26, 2006.
  40. ↑ 40,0 40,1 USGS. «Volcanoes and History: Cascade Range Volcano Names». Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2006. 
  41. ↑ Pringle, Roadside Geology of Mount St. Helens National Volcanic Monument and Vicinity
  42. ↑ Meany, Edmond S. (1920). «Origin of Washington Geographic Names». The Washington Historical Quarterly (Washington University State Historical Society) XI: 211–212. http://books.google.com/?id=dbsUAAAAYAAJ. Ανακτήθηκε στις 2009-06-11. 
  43. ↑ Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 219
  44. ↑ The Volcanoes of Lewis and Clark, USGS.gov . Retrieved 15 November 2006.
  45. ↑ Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, pages 220–221
  46. ↑ Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 224
  47. ↑ Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 225, 227
  48. ↑ 48,0 48,1 Harris, Fire Mountains of the West, 1st edition, page 228
  49. ↑ «The Victims of the Eruption». 6 Ιουνίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2010. 
  50. ↑ Scott LaFee (3 Δεκεμβρίου 2003). «Perish the thought: A life in science sometimes becomes a death, too». SignOnSanDiego.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2006. 
  51. ↑ Mount St. Helens: Senator Murray Speaks on the 25th Anniversary of the May 18, 1980 Eruption, Senate.gov . Retrieved 12 November 2006.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Όρος_της_Αγίας_Ελένης&oldid=10467610"