Έργα τέχνης στο μετρό της Αθήνας
Το Μετρό της Αθήνας περιλαμβάνει μια μεγάλη συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων και σύγχρονων έργων τέχνης που εκτίθενται στους σταθμούς των τριών γραμμών του.
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η συστηματική τοποθέτηση έργων τέχνης στο Μετρό της Αθήνας ξεκίνησε από την Αττικό Μετρό στα πλαίσια της κατασκευής του Μετρό. Στόχος της εταιρίας Αττικό Μετρό ήταν να αναβαθμιστεί η αισθητική των σταθμών με την προβολή έργων τέχνης Ελλήνων δημιουργών. Τα έργα που έχουν τοποθετηθεί στους σταθμούς είναι μνημειακών διαστάσεων και αναφέρονται σε θεματικές ενότητες που έχουν άμεση σχέση με την ιστορία της πόλης ή της περιοχής. Με αυτόν τον τρόπο, «... οι σταθμοί του Μετρό μετατρέπονται από χρηστικά και άχαρα αρχιτεκτονικά κελύφη, σε ζωντανά και πλούσια - σε αισθητικά και οπτικά ερεθίσματα - αρχιτεκτονικά και εικαστικά σύνολα, που αναδεικνύουν την ιστορία της πόλης της Αθήνας, παλαιάς και σύγχρονης».[1]
Για την υλοποίηση του παραπάνω έργου η Αττικό Μετρό αποφάσισε την συγκρότηση Επιτροπής Αισθητικής Πλαισίωσης. Η επιθυμία, αρχικά, της Επιτροπής ήταν να αποδώσει φόρο τιμής στους καλλιτέχνες της γενιάς του 1930 και 1960. Έτσι, η Επιτροπή με τη σύμφωνη γνώμη των καλλιτεχνών, προχώρησε σε απευθείας αναθέσεις σε σπουδαίους εν ζωή Έλληνες δημιουργούς, όπως τον Γιάννη Μόραλη, την Χρύσα και τον Γιώργο Ζογγολόπουλο, για να ακολουθήσουν στην συνέχεια και άλλοι σημαντικοί παλαιότεροι και νεότεροι καλλιτέχνες, όπως οι Κώστας Βαρώτσος, Θεοδώρα Βουτσινά, Μίλτος Παπαστεργίου, Όπυ Ζούνη, Θόδωρος, Stephen Antonakos, Χρίστος Καράς, Μιχάλης Κατζουράκης, Νίκος Κεσσανλής, Γιώργος Λαζόγκας, Γιάννης Μπουτέας, Δημήτρης Μυταράς, Παύλος, Βάσω Πεκλάρη, Χριστίνα Σαραντοπούλου, Takis, Κώστας Τσόκλης, Αλέκος Φασιανός και Πάνος Φειδάκης. Εκτός από τις απευθείας αναθέσεις, προκηρύχθηκαν, επιπλέον, δύο διαγωνισμοί για τα έργα που φιλοξενούνται στους σταθμούς Μέγαρο Μουσικής και Πανόρμου. Η Επιτροπή μερίμνησε, επιπλέον, για την απόκτηση και τοποθέτηση έργων σπουδαίων εκλιπόντων καλλιτεχνών, όπως των Γιάννη Γαϊτη, Δημήτρη Καλαμαρά, Κώστα Κουλεντιανού και Κλέαρχο Λουκόπουλου. Όλα τα έργα έχουν αγοραστεί από την εταιρία, ενώ δωρεά αποτελεί το έργο του Γιώργου Ζογγολόπουλου «Αίθριο», με τις περίφημες ομπρέλες, που εκτίθεται στο σταθμό Σύνταγμα. Αγορασμένο, ως έτοιμο, είναι το έργο «Mott Street» της Chryssa στο σταθμό του Ευαγγελισμού, ενώ τα υπόλοιπα έργα έχουν φιλοτεχνηθεί ειδικά για τους χώρους του Μετρό.[2]
Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού της τοποθέτηση των έργων στους σταθμούς δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο προβολής κάθε έργου αλλά και στην αρμονική συνύπαρξη των αρχαίων εκθεμάτων με τα έργα σύγχρονης τέχνης, ώστε μεταξύ τους να αναπτύσσεται μια γόνιμη συνομιλία, χωρίς η μια έκθεση να επισκιάζει την άλλη.[3]
Κατάλογος έργων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γραμμή 1[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 2003, κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης των σταθμών της γραμμής 1 εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, τοποθετήθηκε μια σειρά εικαστικών έργων. Τα έργα επιλέχθησαν κατά κύριο λόγο με διαγωνισμούς αλλά και αναθέσεις.[4]
Γραμμή 2[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Σταθμοί Μετρό | Καλλιτέχνης | Τίτλος Έργου | Χρονολογία | Χώρος | Περιγραφή |
|---|---|---|---|---|---|
| Σύνταγμα | Θόδωρος | Το Ωρολόγιον του Μετρό | 2001 | Είσοδος του σταθμού - επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | 3 τροχοί διαμέτρου 250 εκ, ανοξείδωτο μέταλλο και μπρούτζινα στοιχεία, δύο ωρολόγια. |
| Πανεπιστήμιο | Γιάννης Μόραλης | Χωρίς τίτλο | 1999 | - Κεντρικό κλιμακοστάσιο που οδηγεί στο επίπεδο μετεπιβίβασης.
- Κεντρική μετόπη του κλιμακοστασίου που οδηγεί στις αποβάθρες. |
- Ορείχαλκος, 120Χ1000 εκ.
- Κεραμικό, 120Χ1000 εκ. |
| Ομόνοια | Νίκος Κεσσανλής | Ουρά | 2000 | Πρώτο επίπεδο σταθμού | Διάφορες μορφές και σχήματα απεικονίζονται με τη μέθοδο της φωτογραφίας πάνω σε ύφασμα με ειδικές επιστρώσεις. |
| Ομόνοια | Νίκος Κεσσανλής | Φαντασμαγορία της ταυτότητος | 1964 - 2000 | Επίπεδο μετεπιβίβασης | Κατασκευή (κινούμενες σκιές σε πλεξιγκλάς, έξι προβολείς) 200Χ200Χ250 εκ. |
| Ομόνοια | Παύλος | Ποδοσφαιριστές | 2000 | Κλίμακες επιπέδου μετεπιβίβασης | Ακρυλικά χρώματα, κόλλα βραδείας στέγνωσης, χαρτοπόλεμος σε κόντρα πλακέ θαλάσσης,
210Χ1470 εκ. |
| Μεταξουργείο | Αλέκος Φασιανός | Ο μύθος της γειτονιάς μου | 2001 | - Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων
- Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων - Κλίμακες επιβίβασης - Αποβάθρες του σταθμού |
- Δύο μεγάλες ζωγραφικές συνθέσεις, 240Χ400 εκ.
- Ήλιος και Σελήνη, δύο γλυπτά κατασκευασμένα από αλουμίνιο, ζωγραφισμένα με βιομηχανικά χρώματα, Διάμετρος 120 εκ. - Πουλιά, δύο γλυπτά κατασκευασμένα από αλουμίνιο, ζωγραφισμένα με βιομηχανικά χρώματα, Διάμετρος 120 εκ. - Ποδηλάτες, δέκα ορειχάλκινα γλυπτά Άγγελοι, τέσσερα ορειχάλκινα γλυπτά με εγχάρακτο σχέδιο, ύψους 150 εκ. |
| Λαρίσης | Γιάννης Γαϊτης | Ανθρωπάκια | 2001 | - Αποβάθρα του σταθμού
- Αποβάθρα του σταθμού |
- 22 «ανθρωπάκια» διαστάσεων 165Χ32Χ1,9 εκ., κατασκευασμένα από κόντρα πλακέ θαλάσσης και επιζωγραφισμένα, σε προθήκη διαστάσεων 296Χ785Χ55 εκ.
- 14 καθίσματα στη μορφή των «ανθρώπων» του Γαϊτη, κατασκευασμένα από ανοξείδωτο χάλυβα και επιχρωματισμένα με βιομηχανικό χρώμα. |
| Άγιος Αντώνιος | Θεοδώρα Βουτσινά – Μίλτος Παπαστεργίου | Σπαθιές | 2009 | Είσοδος του σταθμού | Ορείχαλκος και οπλισμένο σκυρόδεμα, 1000Χ300 εκ. |
| Συγγρού – Φιξ | Takis | Φωτεινά Σινιάλα | 2001 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων - Είσοδος του σταθμού- επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | Αλουμίνιο, ατσαλολαμαρίνα, γυαλί, ηλεκτρικό ρεύμα, 940Χ235 εκ. |
| Συγγρού – Φιξ | Takis | Φωτοβολταϊκή ενέργεια | 2001 | Μετόπες των κλιμακοστασίων που οδηγούν στις αποβάθρες | Φωτοβολταϊκά συστήματα που κινούν έλικες. |
| Άγιος Ιωάννης | Χριστίνα Σαραντοπούλου | Η πόλη ενώνει τη διαφορετικότητα των ανθρώπων | 2008 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | Κινητικό γλυπτό. Ανοξείδωτος χάλυβας, ηλεκτροστατική βαφή, μηχανισμός, καθρέπτης,
1080Χ450Χ225 εκ. |
| Δάφνη | Δημήτρης Μυταράς
Κεραμική Εκτέλεση: Βούλα Γουνελά |
Δεξίλεως | 2000 | - Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων
- Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων - Μέτωπο της δεξιάς καθόδου προς την αποβάθρα |
- Κεραμική σύνθεση, 300Χ1000εκ.
- Δύο κεραμικές συνθέσεις, 300Χ120 εκ. (η καθεμία) - Κεραμική σύνθεση, 500Χ600εκ. |
| Άγιος Δημήτριος | Κώστας Ηρακλής Γεωργίου | "εις ανάμνηση του Αλέξανδρου Παναγούλη" | - | Αποβάθρα του σταθμού | Ασπρόμαυρο πορτρέτο με κόκκινη λεπτομέρεια, η οποία δεσπόζει πάνω στο γυάλινο περίβλημα του ανελκυστήρα |
Γραμμή 3[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Σταθμοί Μετρό | Καλλιτέχνης | Τίτλος Έργου | Χρονολογία | Χώρος | Περιγραφή |
|---|---|---|---|---|---|
| Σύνταγμα | Γιώργος Ζογγολόπουλος | Αίθριο | 1999 | Φρεάτιο εξαερισμού του σταθμού | Έγχρωμες ομπρέλες, σκάλες, ανοξείδωτος καθρέπτης επενδυμένος στην επιφάνεια του φρέατος, ανοξείδωτος χάλυβας και πολυκαρμπονικά φύλλα, διάμετρος 900 εκ., ύψος 2500 εκ. |
| Ευαγγελισμός | Chryssa (Χρύσα Βαρδέα) | Mott Street | 1983 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | Σίδερο και φως νέον,
385Χ210Χ200 εκ. |
| Ευαγγελισμός | Γιώργος Ζογγολόπουλος | Στήλη | 2001 | Είσοδος του σταθμού | Σίδερο και φως νέον, ύψος 2100 εκ. |
| Μέγαρο Μουσικής | Πάνος Φειδάκης | Χωρίς τίτλο | 2003 | - Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων
- Είσοδοι του σταθμού |
- Ψηφιδωτό, 180Χ780 εκ.
- Μαρμάρινες πλάκες, κομμένες με τη μέθοδο της υδροκοπής και ένθετο μαύρο και λευκό τσιμέντο |
| Αμπελόκηποι | Stephen Antonakos | Procession/Πομπή | 2000 | Σε όλα τα επίπεδα του σταθμού | Μεταλλικά στοιχεία σε διάφορους χρωματισμούς και σχήματα με φωτοβόλους σωλήνες νέον σε διάφορα χρώματα, μήκος περ. 185 μ. |
| Πανόρμου | Μιχάλης Κατζουράκης | Μαζαρέκο | 2006 | - Μετόπες των κλιμακοστασίων
- Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων - Αποβάθρα επιβίβασης – αποβίβασης |
- Δύο συνθέσεις από κυκλικό καθρέπτη, άκαυστο πανώ διαμέτρου 220 εκ., σωλήνες νέον, περσίδες από στρατζαριστό ανοξείδωτο καθρέπτη
- Ανοξείδωτος καθρέπτης, συρματόσχοινο, φύλλα μετάλλου και σωλήνες νέον στην οροφή, επίτοιχιος καθρέπτης, 480Χ300 εκ. - Μεταλλικό πλαίσιο επενδεδυμένο εξωτερικά με ανοξείδωτο καθρέπτη, λαμπτήρες φθορίου, ακρυλικά φύλλα, ευθύγραμμοι και καμπύλοι σωλήνες νέον. |
| Κατεχάκη | Βάσω Πεκλάρη | Χωρίς τίτλο | 2004 | Είσοδος του σταθμού, επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων και στις δύο αποβάθρες | 25 γλυπτές φόρμες με σκελετό από χάλυβα και επένδυση από χάλκινο χρωματιστό υφαντό, αναρτημένες από την οροφή του σταθμού με συρματόσχοινα και ράβδους ανοξείδωτου χάλυβα |
| Εθνική Άμυνα | Κώστας Τσόκλης | Υπόγειο Πάρκο | 2000 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | 13 δέντρα, οι κορμοί κατασκευασμένοι από κοιλοδοκό, τα φύλλα από ανοξείδωτο χάλυβα |
| Εθνική Άμυνα | Δημήτρης Καλαμαράς | Θνήσκων Πολεμιστής | 1971 | Αποβάθρα του σταθμού | Χαλκός, 90Χ200Χ85 εκ. |
| Εθνική Άμυνα | Κλέαρχος Λουκόπουλος | Στήλη | 1976 | Αποβάθρα του σταθμού | Ορείχαλκος, 205Χ60Χ58 εκ. |
| Εθνική Άμυνα | Κώστας Κουλεντιανός | Νέα Γενιά ΙΧ | 1988 | Αποβάθρα του σταθμού | Σίδερο, 205Χ180Χ150 εκ. |
| Χαλάνδρι | Χρίστος Καράς | Διαστημική ποίηση (δίπτυχο) | 2004 | Επίπεδο επιβίβασης επιβατών | Δύο ζωγραφισμένες συνθέσεις, βιομηχανικά βερνίκια υψηλής αντοχής σε φύλλο αλουμινίου, 447Χ419 εκ. (η καθεμία) |
| Χαλάνδρι | Ρένα Παπασπύρου[5] | Εικόνες στην Ύλη | 2010 | Αποβάθρα του σταθμού | Μωσαϊκές πλάκες, σινική μελάνη, υδρόχρωμα |
| Δουκίσσης Πλακεντίας | Κώστας Βαρώτσος | Μετρώ | 2004 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | 800 κομμάτια υαλόμαζας και πέτρες κυμαινόμενου μεγέθους και βάρους, αναρτημένες από την οροφή του σταθμού με συρματόσχοινα ανοξείδωτου χάλυβα |
| Μοναστηράκι | Λήδα Παπακωνσταντίνου | Ο κόσμος στα χέρια μου | 2010 | Επίπεδο έκδοσης των εισιτηρίων | Καταλαμβάνει 134 τ.μ και αποτελείται από 324 κομμάτια plexiglass, για να δημιουργήσουν μια εικόνα που είναι ορατή και από το εξωτερικό του κτηρίου. |
| Κεραμεικός | Γιάννης Μπουτέας | Διαστρωματώσεις – Ενεργειακές εικόνες XVI | 2007 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων και κεντρική μετόπη, πάνω από το κεντρικό κλιμακοστάσιο που οδηγεί στο επίπεδο μετεπιβίβασης | Ανοξείδωτος χάλυβας, σωλήνες από πλεξιγκλάς και φωτοβόλοι σωλήνες νέον, στο έργο ενσωματώνονται γεωλογικά καρότα από τις γεωλογικές εργασίες του Μετρό,
400Χ2400 εκ. |
| Ελαιώνας | Γιώργος Λαζόγκας | Διαδρομές | 2008 | Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων και διάδρομοι που οδηγούν στα κλιμακοστάσια της αποβάθρας | Ζωγραφική σε πλεξιγκλάς και φύλλα etalbond. |
| Αιγάλεω | Όπυ Ζούνη | Κίονας | 2008 | - Επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων | Ακρυλικά σε κόντρα πλακέ θαλάσσης, 20Χ20Χ250 εκ. |
| Αιγάλεω | Όπυ Ζούνη | Κίονες – Σκιές | 2008 | - Στις δύο μετόπες των αποβάθρων | - |
| Αιγάλεω | Όπυ Ζούνη | Τέσσερις Πύλες στο χώρο | 2008 | - Στις δύο μετόπες των αποβάθρων | Ακρυλικά σε κόντρα πλακέ |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Κοσκινά, Κατερίνα (2009). Διαδρομές Τέχνης στο ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ. Διαδρομές Τέχνης στο ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ. Αθήνα: Αττικό Μετρό. ISBN 978-960-99016-0-4.
- ↑ Ρεμπούτσικα, Ειρήνη (2013). Το Αττικό Μετρό ως μουσειακός χώρος: στάσεις και αντιλήψεις των επισκεπτών (Μεταπτυχιακή Εργασία). Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Κοσκινά, Κατερίνα (2009). Διαδρομές Τέχνης στο ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ. Αττικό Μετρό ΑΕ.
- ↑ Αδαμοπούλου, Μαίρη (18 Μαρτίου 2003). «Ηλεκτρικές… στάσεις τέχνης». Τα Νέα. http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content.html?t=2,3804.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2014.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Λυδάκης, Στέλιος (1981). Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών, τόμ. 5ος, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα.
- Χρήστου, Χρύσανθος & Κουμβακάλη – Αναστασιάδη, Μυρτώ (1982). Νεοελληνική Γλυπτική (1800 – 1940), εκδ. Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα.
- Κοσκινά, Κατερίνα (2009). Διαδρομές Τέχνης στο ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, εκδ. Αττικό Μετρό ΑΕ., Αθήνα.
- Ρεμπούτσικα, Ειρήνη (2013). Το Αττικό Μετρό ως Μουσειακός Χώρος: Στάσεις και Αντιλήψεις των Επισκεπτών, Διπλωματική εργασία Π.Μ.Σ. «Εκπαίδευση & Πολιτισμός», Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα.