Ένωσις (ατμόπλοιο)
| Πληροφορίες | |
|---|---|
| Έναρξη ναυπήγησης | 1860[1] |
| Ένταξη σε υπηρεσία | 1867[2] |
| Παροπλισμός | 1880[1] |
| Χρήση | Ταχυδρομικό πλοίο[2] |
| Γενικά χαρακτηριστικά | |
| Εκτόπισμα | 438 τόννοι[3] |
| Πρόωση | 1 ατμομηχανή |
| Ταχύτητα | 16 κόμβων[2] |
| Πλήρωμα | 120 πυροβολητές και σκαπανείς[2] |
| Οπλισμός | Οκτώβριος 1867: 2 πεδινά πυροβόλα τύπου Armstrong, 2 ορειβατικά πυροβόλα και 1 παλαιό ρωσσικό Σεπτέμβριος 1868: προστέθηκαν 2 πυροβόλα τύπου Armstrong των 40 λιβρών[2] |
Το ατμόπλοιο Ένωσις (πρώην Owl, «Κουκουβάγια») ήταν μικρό τροχήλατο που μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα 16 κόμβων και αγοράστηκε στην Αγγλία τον Ιούλιο του 1867 για την κάλυψη των αναγκών της Κρητικής Επανάστασης του 1866. Ήταν αδελφό πλοίο με τα Κρήτη, Αρκάδι και Πανελλήνιον.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ναυπηγήθηκε στην Αγγλία το 1860 με το όνομα «Owl» ως ταχυδρομικό πλοίο (ποστάλ).[1] Αγοράστηκε στις ΗΠΑ όπως και τα ατμόπλοια «Κρήτη» και «Αρκάδι» κατά την έναρξη της Κρητικής εξέγερσης του 1866, υπό της "Κεντρικής Υπέρ Κρητών Επιτροπής", με χρήματα που προσέφεραν οι Έλληνες του Λονδίνου.[4]
Κρητική επανάσταση 1866[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά την πυρπόλυση του ταχυδρομικού «Αρκάδι» στις 7 Αυγούστου 1867 από τον κυβερνήτη του Αναστάσιο Κουρέντη στα νοτιοδυτικά της Κρήτης για να αποφύγει τη σύλληψη, το κύριο βάρος της μεταφοράς των εφοδίων και των εθελοντών στην Κρήτη ανέλαβε τόσο το πλοίο «Κρήτη» με 10 ταξίδια, όσο επί το πλείστον το πλοίο «Ένωσις» υπό τον έμπειρο κυβερνήτη του Πλοίαρχο Νικόλαο Σουρμελή που έκανε 46 ταξίδια προσφέροντας ανεκτίμητες υπηρεσίες στην κρητικό επαναστατικό αγώνα, ενώ το όνομά του κατέστη κυριολεκτικά θρύλος σε όλο το πανελλήνιο.[5]
Πήρε το όνομα «Ένωσις» διότι η ένωση με την Ελλάδα ήταν ο απώτερος στόχος των εξεγερμένων Κρητών. Παρόλο που το σκάφος παρέμεινε επίσημα εμπορικό, το 120-μελές πλήρωμά του αποτελούταν από τμήμα πυροβολητών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και τμήμα σκαπανέων για τις συρράξεις. Έφθασε έγκαιρα στην Ελλάδα και χρησιμοποιήθηκε αμέσως για τη μεταφορά εφοδίων και εθελοντών προς την επαναστατημένη Κρήτη, υπό την κυβένηση σπουδαίων εμποροπλοιάρχων της εποχής, όπως ο Ν. Σουρμελής, ο Γ. Παυλίδης και ο Β. Ορλώφ, βοηθούμενοι από πεπειραμένους κρήτες πλοηγούς, όπως ο Γ. Χατζηγρηγορακάκης και ο Π. Τσαρδής, τροφοδότησαν επί ενός και πλέον έτους την κρητική επανάσταση, εκτελώντας πλείστους επιτυχημένους πλόες παρά τον στενό αποκλεισμό των κρητικών ακτών από τα πολυάριθμα τουρκικά πλοία. Τον πρώτο πλου εξετέλεσε στις 12–14 Οκτωβρίου 1867 και τον τελευταίο κατά τον Νοέμβριο του 1868, όταν μετέφερε στην Κρήτη το εκ χιλίων εκλεκτών μανιατών σώμα του παλαιμάχου αγωνιστή του 1821 Δημητρίου Πετροπουλάκη, ο οποίος μετέβη εκεί για δεύτερη φορά ως γενικός αρχηγός της επανάστασης.[2]
Ο αποκλεισμός της Σύρου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι συνεχείς επιτυχίες του πλοίου «Ένωσις» έκαναν τους Τούρκους να το θεωρήσουν ως μια ταπείνωση για τον στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έτσι ο Σουλτάνος έθεσε το θέμα της σύλληψής του πλοίου. Κλήθηκε να υπηρετήσει στο οθωμανικό ναυτικό ο ικανός Βρετανός κυβερνήτης Άυγουστος Κάρολος Χόβαρτ (γνωστός μετ' έπειτα ως Χόβαρτ Πασάς) τον οποίο ο Σουλτάνος προήγαγε σε υποναύαρχο και του ανέθεσε αμέσως την οργάνωση του οθωμανικού στόλου.[6] Στη συνεχεία, του έδωσε ως κύρια αποστολή να συλλάβει το πλοίο «Ένωσις» και να το βυθίσει με οποιοδήποτε κόστος. Για το σκοπό αυτό, δόθηκε στον Χόβαρτ η ναυαρχίδα του οθωμανικού ναυτικού «Χουδαβενδικιάρ», μια φρεγάτα εξοπλισμένη με 50 πυροβόλα όπλα. Ο Χόβαρτ, γνωρίζοντας πως το ελληνικό ποστάλι θα επέστρεφε από την αποστολή του στην Κρήτη στο λιμάνι της Σύρου και εκτιμώντας ορθώς ότι έχει πολύ μικρή πιθανότητα να κυνηγήσει ένα ταχύτερο πλοίο σαν κι αυτό, στρατολόγησε το ακόμα ταχύτερο καταδρομικό ατμόπλοιο «Ιτζεδδίν» και έστησε ενέδρα στα ανοιχτά, κοντά στο ελληνικό νησί, με τη φρεγάτα του και ένα ακόμα συνοδευτικό πολεμικό πλοίο, δίνοντας εντολή στο «Ιτζεδδίν» να καταδιώξει το πλοίο «Ένωσις» και να το παρασύρει προς τον τόπο της ενέδρας.[4]
Στις 2 Δεκεμβρίου 1867, το ατμόπλοιο «Ένωσις» επιστρέφοντας από την Κρήτη πέφτει στην παγίδα του Χόβαρτ όπου παρασύρθηκε από το «Ιτζεδδίν» και συναντάει τα άλλα δύο πλοία βάλλοντα εναντίον του, με τον Χόβαρτ να επιβαίνει στο «Χουδαβενδικιάρ» και να διευθύνει ο ίδιος την επίθεση αυτή. Ο κυβερνήτης του πλοίου «Ένωσις» Νικόλαος Σουρμελής αναλαμβάνει δράση και αντιπυροβολεί. Με την πρώτη βολή συντίβει τον αριστερό τροχό του «Ιτζεδδίν», με μια δεύτερη βολή θερίζει το κατάστωμα της ναυαρχίδος σαστίζοντας το πλήρωμα και με μία ακόμα βολή συντρίβει δύο από τις λέμβους της φρεγάτας. Στη συνέχεια, το ελληνικό πλοίο εκμεταλλευόμενο την αταξία που επήλθε στα τουρκικά πλοία διέρχεται δια μέσου αυτών και σώο εισέρχεται θριαμβευτικά στο λιμάνι της Σύρου υπό τις φρενητιώδεις επευφημίες του πλήθους. Τότε ο Χόβαρτ απέκλεισε το λιμάνι της Σύρου ζητώντας την παράδοση του "κλέφτικου πλοίου" απειλώντας ότι διαφορετικά θα το βυθίσει στα νερά του λιμανιού. Όλοι οι παρόντες ναυτικοί, ακόμα και οι ψαράδες εξεγέρθηκαν, κατέλαβαν τον μόλο και ετοίμαζαν πυρπολικά για να χτυπήσουν την τουρκική ναυαρχίδα, αρνούμενοι να παραδόσουν το ελληνικό πλοίο στον Χόβαρτ. Η είδηση γρήγορα φτάνει και στην Αθήνα όπου ο λαός επαναστατεί και ζητά από την Ελληνική Κυβέρνηση να προστατέψει το λιμάνι της Σύρου. Έτσι πλέει προς το νησί η ελληνική ξύλινη φρεγάτα «Έλλάς», η μοναδική του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού εκείνη την εποχή, με τον κατάπλου της οποίας στο λιμάνι του νησιού, τα πλήθη ηρεμούν και επιστρέφουν το μόλο στις αρχές της τοπικής διοίκησης. Ο αποκλεισμός της Σύρου παρατάθηκε για ακόμα 40 ημέρες, ενώ οι εχθροπραξίες επεκτάθηκαν έως τις 9 Ιανουαρίου 1869, όταν η Κυβέρνηση Βούλγαρη με την επέμβση των Μεγάλων Δυνάμεων επέτυχαν τον τερματισμό της επαναστάσεως. Έκτοτε το ατμόπλοιο «Ένωσις» έγινε μέλος του ελληνικού στόλου και χρησιμοποιήθηκε ως βοηθητικό πλοιό έως ότου με τον χρόνο αχρηστεύθηκε και εγκαταλείφθηκε στις λάσπες του Πόρου από όπου και εκποιήθηκε αργότερα ως σίδηρος.[2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Ένωσις (Γενικές πληροφορίες)». hellasarmy.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 ΜΣΝΕ (1929), σελ. 318.
- ↑ «Ένωσις (Τεχνικά χαρακτηριστικά)». hellasarmy.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2014.
- ↑ 4,0 4,1 Dakin, σελ. 168–187.
- ↑ ΙτΕΕ (1971), σσ. 270–272.
- ↑
Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Hobart Pasha» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press https://archive.org/stream/encyclopaediabrit13chisrich#page/544/mode/2up. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2014
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Douglas Dakin. The unification of Greece 1770–1923. σελίδες 168–187. ISBN 960-250-150-2. Unknown parameter
|tran-title=ignored (βοήθεια) - Νικόλαος Σουρμελής, Οι εις Κρήτην είκοσι πέντε πλοι του πλοιάρχου Ν. Σουρμελή και η ναυμαχία της Ενώσεως, Αθήνησι, 1869
- «Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 έως 1881». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: ISBN 960-213-095-4. Τόμος ΙΓ΄. Εκδοτική Αθηνών. 1971, σσ. 272–273. ISBN 960-213-109-8. OCLC 636806977. «Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1980».
- «Ένωσις (πλοίον)». Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδείας. Τόμος Γ΄. Ρέθυμνο: Πανεπιστήμιο Κρήτης. 21 Μαΐου 1929, σελ. 318. http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=%2Fvar%2Fwww%2Fanemi-portal%2Fmetadata%2Fe%2F3%2Fe%2Fattached-metadata-01-0001601%2F276657_03.pdf&rec=%2Fmetadata%2Fe%2F3%2Fe%2Fmetadata-01-0001601.tkl&do=276657_03.pdf&width=654&height=914&pagestart=1&maxpage=856&lang=en&pageno=320&pagenotop=320&pagenobottom=1. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2014.
