Ένδοξη Επανάσταση

Αγγλία Αυτό το λήμμα είναι μέρος μιας σειράς
	Προϊστορική Βρετανία; Ρωμαϊκή Βρετανία; Μεταρωμαϊκή Βρετανία; Αγγλοσαξωνική Αγγλία; Επταρχία; Βασίλειο της Αγγλίας; Αγγλονορμανδική Αγγλία; Οίκος των Πλανταγενετών; Οίκος του Λάνκαστερ; Οίκος της Υόρκης; Οίκος των Τυδόρ; Οίκος των Στιούαρτ; Κοινοπολιτεία της Αγγλίας; Παλινόρθωση των Στιούαρτ; Ένδοξη Επανάσταση; Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας; ΗΒ της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας; ΗΒ της Μεγάλης Βρετανίας; και της Βόρειας Ιρλανδίας
	Αλφρέδος του Ουέσσεξ • Γουλιέλμος Α' ; Ερρίκος Β' • Ριχάρδος Λεοντόκαρδος ; Ερρίκος Η' • Ελισάβετ Α' π•σ•ε

Ένδοξη Επανάσταση
	Ο Πρίγκιπας της Οράγγης φθάνει στο Τόρμπεϊ
Ημερομηνία	1688–1689
Τοποθεσία	Αγγλία
Επίσης γνωστό ως	Επανάσταση του 1688; Πόλεμος της Αγγλικής Διαδοχής; Αναίμακτη Επανάσταση
Συμμετέχοντες	Αγγλική κοινωνία
Έκβαση	Αντικατάσταση του Ιακώβου Β΄ από τον Γουλιέλμο και τη Μαίρη Ιακωβιτικός πόλεμος στη Σκωτία; Γουλιελμιτικός πόλεμος στην Ιρλανδία; Πόλεμος με τη Γαλλία· η Αγγλία εισέρχεται στη Μεγάλη Συμμαχία; Προσχέδιο της Χάρτας των Δικαιωμάτων;

Η Ένδοξη Επανάσταση, επίσης καλούμενη Επανάσταση του 1688, ήταν η ανατροπή του Βασιλιά Ιακώβου Β΄ της Αγγλίας (Ζ΄ της Σκωτίας και Β΄ της Ιρλανδίας) το 1688 από μια συμμαχία των Κοινοβουλευτικών με το στρατό του Ολλανδού κυβερνήτη (Stadtholder, κατά λέξη τοποτηρητή) των Ηνωμένων Επαρχιών των Κάτω Χωρών, Γουλιέλμου Γ΄ της Οράγγης-Νασσάου, γνωστού ως Γουλιέλμος της Οράγγης, ο οποίος αναρρήθηκε ακολούθως στον Αγγλικό θρόνο ως Γουλιέλμος Γ΄ της Αγγλίας.

Η κρίση που περιέβαλε τον Βασιλιά Ιάκωβο Β΄ ξέσπασε το 1688, όταν στις 10 Ιουνίου (σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο) ο βασιλιάς έγινε πατέρας ενός γιου. Μέχρι τότε τον θρόνο αναμενόταν να κληρονομήσει η προτεστάντισσα κόρη του, Μαίρη, σύζυγος του Γουλιέλμου της Οράγγης. Το ενδεχόμενο της εγκαθίδρυσης μιας Καθολικής δυναστείας στο βασίλειο ήταν πλέον ορατό με την γέννηση του αρσενικού διαδόχου. Προβληματισμένοι από τον Ρωμαιοκαθολικισμό του βασιλιά και τους στενούς δεσμούς του με τη Γαλλία, οι ηγέτες-κλειδιά των Τόρυς συνασπίστηκαν με τα μέλη των αντιπολιτευόμενων Ουίγων και επέλεξαν να λύσουν την κρίση προσκαλώντας τον Γουλιέλμο της Οράγγης στον θρόνο της Αγγλίας.^[1]

Ο όρος "Ένδοξη Επανάσταση" χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Τζον Χάμντεν (1653-1696) στο τέλος του 1689,^[2] και είναι μια έκφραση που ακόμη χρησιμοποείται από το Βρετανικό Κοινοβούλιο.^[3] Η Ένδοξη Επανάσταση λέγεται επίσης περιστασιακά η Αναίμακτη Επανάσταση, αν και είναι ανακριβές, καθώς στην διάρκειά της συνέβησαν στην Αγγλία δύο σημαντικές συγκρούσεις μεταξύ των αντιμαχόμενων στρατών, καθώς και αντικαθολικές εκδηλώσεις σε πολλές πόλεις.^[4] Συνέβησαν ακόμη ο Γουλιελμιτικός Πόλεμος στην Ιρλανδία και αιματηρές συγκρούσεις στη Σκωτία, κυρίως στις μάχες του Κίλλικρανκι και του Ντάνκελντ.^[5] Η επανάσταση επίσης οδήγησε στην κατάρρευση της κτήσης της Νέας Αγγλίας και την ανατροπή της αποικιακής κυβέρνησης του Μέριλαντ.

Η Ένδοξη Επανάσταση είναι στενά συνδεδεμένη με τα γεγονότα του Πολέμου της Μεγάλης Συμμαχίας και μπορεί να ιδωθεί ως η τελευταία επιτυχημένη εισβολή της Αγγλίας στην ηπειρωτική Ευρώπη.^[6] Υποστηρίζεται ότι η ανατροπή του Ιακώβου εγκαινίασε την σύγχρονη Αγγλική κοινοβουλευτική δημοκρατία, καθώς έκτοτε ο Μονάρχης δεν ανέλαβε ποτέ ξανά την απόλυτη εξουσία. Η Χάρτα των Δικαιωμάτων έγινε ένα από τα πιο σημαντικά έγγραφα στην πολιτική ιστορία της Βρετανίας. Η εκθρόνιση του Ρωμαιοκαθολικού Ιακώβου Β' απέκλεισε κάθε περίπτωση ο Ρωμαιοκαθολικισμός να επανεγκαθιδρυθεί στην Αγγλία, ενώ οδήγησε σε κάποια περιορισμένη ανοχή προς τους Αντικομφορμιστές προτεστάντες — θα ήταν λίγο καιρό ακόμη πριν αποκτήσουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Για τους Καθολικούς, ωστόσο, η επανάσταση ήταν ένα πλήγμα καταστροφικό κοινωνικά και πολιτικά. Οι Καθολικοί αποκλείστηκαν από το δικαίωμα της ψήφου και από το δικαίωμα παρακάθισης στο Κοινοβούλιο του Ουεστμίνστερ, για πάνω από 100 χρόνια μετά. Αποκλείστηκαν επίσης από τις τάξεις των αξιωματικών του βρετανικού στρατού, ενώ απαγορεύτηκε στο μονάρχη να ασπάζεται τον Καθολικισμό, ή να νυμφευθεί μια Καθολική, διασφαλίζοντας έτσι την Προτεσταντική διαδοχή στο θρόνο.

Η εισβολή τερμάτισε κάθε προσπάθεια της Αγγλίας, στη διάρκεια των Αγγλοολλανδικών Πολέμων του 17ου αιώνα, να καθυποτάξει την Ολλανδική Δημοκρατία με τη στρατιωτική της ισχύ. Πάντως η προσωπική ένωση των δύο στεμμάτων, η κοινή αγορά και η συνεργασία μεταξύ του Αγγλικού και του Ολλανδικού ναυτικού μετέφεραν την κυριαρχία στο παγκόσμιο εμπόριο από την Δημοκρατία της Ολλανδίας στην Αγγλία και το μετέπειτα Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας.

Υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την τριετή του βασιλεία, ο Βασιλιάς Ιάκωβος Β΄ αναμείχθηκε άμεσα στις πολιτικές και θρησκευτικές διαμάχες στην Αγγλία, αφενός μεταξύ του Καθολικισμού και του Προτεσταντισμού, αφετέρου μεταξύ του Ελέω Θεού Δικαιώματος Εξουσίας των Βασιλέων και των ανερχόμενων πολιτικών εξουσιών του Κοινοβουλίου της Αγγλίας. Το μεγαλύτερο πολιτικό πρόβλημα του Ιακώβου ήταν ο Καθολικισμός του, διότι τον αποξένωσε και από τα δύο πολιτικά κόμματα της Αγγλίας. Οι Ουίγοι της κάτω εκκλησίας είχαν αποτύχει στην προσπάθειά τους να ισχύσει το Νομοσχέδιο Αποκλεισμού και να αποκλείσουν τον Ιάκωβο από το θρόνο μεταξύ του 1679 και 1681, ενώ υποστηρικτές του Ιακώβου παρέμειναν οι Αγγλικανοί Τόρυς της Άνω Εκκλησίας.

Όταν ο Ιάκωβος κληρονόμησε τον Αγγλικό θρόνο το 1685, είχε μεγάλη υποστήριξη από το "Πιστό Κοινοβούλιο", το οποίο τότε συνετίθετο κυρίως από τους Τόρυς. Ο Καθολικισμός του προκαλούσε την ανησυχία πολλών, αλλά το γεγονός ότι δεν είχε γιο διάδοχο και ότι οι κόρες του ήταν Προτεστάντισσες, δικαιολογούσε μια "σώζουσα χάρη". Στην προσπάθεια του Ιακώβου να χαλαρώσει το ποινικό δίκαιο αποξενώθηκε από τους φυσικούς υποστηρικτές του, παρόλα αυτά οι Τόρυς την εκτίμησαν ως αντιστάθμισμα στην απεγκαθίδρυση της Εκκλησίας της Αγγλίας. Εγκαταλείποντας τους Τόρυς, ο Ιάκωβος προσπάθησε να δημιουργήσει ένα δικό του "κόμμα του Βασιλιά" ως αντίβαρο στους Αγγλικανούς Τόρυς, οπότε το 1687 ο Ιάκωβος υποστήριξε την πολιτική της θρησκευτικής ανεκτικότητας και εξέδωσε την Διακήρυξη της Άφεσης. Συμμαχώντας με τους Καθολικούς, τους Σχισματικούς, και τους Αντικομφορμιστές, ο Ιάκωβος ήλπισε να χτίσει μια συμμαχία που θα οδηγούσε στην Καθολική χειραφέτηση.

Τον Μάιο 1686 ο Ιάκωβος αποφάσισε να εξασφαλίσει από τα Αγγλικά δικαστήρια του κοινού ποινικού δικαίου μια απόφαση που επιβεβαίωνε την εξουσία του να καταργήσει τους Νόμους του Κοινοβουλίου. Απάλλαξε έτσι από τα καθήκοντα τους δικαστές που διαφωνούσαν μαζί του σε αυτό το ζήτημα, καθώς και τον Νομικό Σύμβουλο (Solicitor General) Χένιτζ Φιντς. Έντεκα από δώδεκα δικαστές αποφάσισαν να παραδώσουν την εξουσία.^[7] Όταν ο Χένρι Κόμπτον, Επίσκοπος του Λονδίνου, δεν απαγόρευσε στον Τζον Σαρπ να κηρύττει μετά από ένα αντικαθολικό του κήρυγμα, ο Ιάκωβος διέταξε την καθαίρεσή του.^[8]

Τον Απρίλιο του 1687 ο Ιάκωβος ordered the fellows of Κολλεγίου Μώντλιν της Οξφόρδης to elect a Catholic Αντονι Φάρμερ πρόεδρό τους. Οι fellows θεώρησαν τον Φάρμερ μη πληρούντα τις προϋποθέσεις σύμφωνα με τους κανόνες του κολλεγίου και έτσι επέλεξαν τον Τζον Χάου στη θέση του.

Συνωμοσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μαρία είχε σύζυγο τον ξάδελφό της Γουλιέλμο Ερρίκο της Οράγγης. Ήταν και οι δύο Προτεστάντες και εγγονοί του Καρόλου Α΄ της Αγγλίας. Πριν γεννηθεί ο γιος του Ιακώβου στις 10 Ιουνίου,^[9] ο Γουλιέλμος ήταν τρίτος στη σειρά διαδοχής^[10]μετά την αδελφή της Μαρίας, την Άννα. Αυτή η σειρά διαδοχής ανατράπηκε από τη Χάρτα των Δικαιωμάτων. Όμως υπήρχε μια δυνατή ομάδα στην Αγγλική αυλή, με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Σπένσερ, 2ο Κόμη του Σάντερλαντ, που πρότεινε την αντικατάσταση της Μαρίας και του Γουλιέλμου από κάποιο Καθολικό Γάλλο διάδοχο, λόγω της αντικαθολικής τους στάσης.^[11]

Ο Γουλιέλμος ήταν επίσης stadtholder των βασικών επαρχιών της Ολλανδικής Δημοκρατίας, που τότε βρισκόταν στα αρχικά στάδια συμμετοχής στον War of the Grand Alliance εναντίον της Γαλλίας, στο πλαίσιο διεθνών εντάσεων που προκλήθηκαν από την ανάκληση του Εδίκτου της Νάντης από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ και την αμφιλεγόμενη διαδοχή στην Κολωνία και στο Παλατινάτο. Ο Γουλιέλμος είχε ήδη αποκτήσει τη φήμη του κύριου υπερασπιστή της Προτεσταντικής υπόθεσης ενάντια στον Καθολικισμό και τον Γαλλικό απολυταρχισμό· στην εξελισσόμενη Αγγλική κρίση είδε μια ευκαιρία να αποτρέψει μια Αγγλογαλλική συμμαχία και να φέρει την Αγγλία στην αντιγαλλική πλευρά, διενεργώντας μια στρατιωτική επέμβαση με στόχο τον Ιάκωβο. Αυτό εξυπηρετούσε τις επιθυμίες πολλών Άγγλων πολιτικών που σκόπευαν να εκθρονίσουν τον Ιάκωβο. Είναι ακόμα αντικείμενο συζήτησης το εάν η πρωτοβουλία της συνομωσίας πάρθηκε από τους Άγγλους ή από τον Γουλιέλμο και τη Μαρία. Ο Γουλιέλμος προσπαθούσε να επηρεάσει την αγγλική πολιτική για πάνω από ένα χρόνο, letting Grand Pensionary Gaspar Fagel publish an open letter to the English people in November 1687 deploring the religious policy of James, which action had generally been interpreted as a covert bid for kingship.

Αφότου έγινε βασιλιάς, η σχέση μεταξύ του Ιακώβου και του ανιψιού και γαμπρού του είχε χειροτερέψει βαθμιαία. Αρχικά ο Γουλιέλμος καλωσόρισε την υπόσχεση για μια λιγότερο γαλλόφιλη πολιτική. Το 1685 απέστειλε τα συντάγματα Σκώτων και Άγγλων μισθοφόρων του στρατού του στην Αγγλία για να βοηθήσουν την καταστολή της Εξέγερση του Μόνμουθ.^[12] Αλλά σύντομα η πολιτική θρησκευτικής ανεκτικότητας του Ιακώβου έγειρε εντάσεις μεταξύ των δύο. Ο Γουλιέλμος την εξέλαβε ως το πρώτο μόνον βήμα μιας στην κατεύθυνση μιας ολικής επαναφοράς του Καθολικισμού στην Αγγλία και αδυνατούσε να εξηγήσει το πως θα το κατόρθωνε αυτό ο Ιάκωβος χωρίς μια μυστική συμμαχία με τη Γαλλία. Η άρνηση του Ιακώβου να συμμετάσχει σε οποιονδήποτε αντιγαλλικό συνασπισμό και οι προσπάθειές του να αναδιοργανώαει το Βασιλικό Ναυτικό ενίσχυσαν τις υποψίες του Γουλιέλμου. Τα προηγούμενα χρόνια το Γαλλικό ναυτικό είχε αυξηθεί σημαντικά σε δύναμη και η Ολλανδική Δημοκρατία δεν θα ήταν πλέον σε θέση να αντισταθεί σε μια συνδυασμένη Αγγλογαλλική επίθεση.^[13] Ο Γουλιέλμος φοβόταν ότι η Αγγλική ουδετερότητα δεν θα επαρκούσε και πως ο έλεγχος του Βασιλικού Ναυτικού ήταν προαπαιτούμενο για μια επιτυχή ναυτική εκστρατεία ενάντια στη Γαλλία.^[14]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Barry Coward, The Stuart Age (1980) 298–302
↑ Σε κατάθεση ενώπιον επιτροπής της Βουλής των Λόρδων το φθινόπωρο του 1689· Schwoerer, L.G. (2004), The Revolution of 1688–89: Changing Perspectives, Cambridge U.P., 310 pages ISBN 0521526140, p. 3
↑ The Glorious Revolution Αρχειοθετήθηκε 2009-06-25 στο Wayback Machine. www.parliament.uk
↑ Ο Αγγλικός Εμφύλιος Πόλεμος, γνωστός επίσης ως Μεγάλη Εξέγερση, βρισκόταν ακόμη στη ζωντανή μνήμη των μεγαλύτερων στην ηλικία Άγγλων, που συμμετείχαν στα γεγονότα του 1688, οπότε, συγκρίνοντας με εκείνον τον πόλεμο, ή ακόμη και με την Εξέγερση του Μόνμαουθ του 1685, γι' αυτούς οι θάνατοι στη σύγκρουση του 1688 ήταν "φιλεύσπλαχνα λίγοι".
↑ Η Αγγλία, η Σκωτία και η Ιρλανδία εκείνη την εποχή είχαν κοινό βασιλιά αλλά θεωρούνταν ακόμη ξεχωριστά βασίλεια, με δικά τους κοινοβούλια. Στην πράξη ωστόσο, το κοινοβούλιο της Ιρλανδίας είχε περάσει σε πλήρη έλεγχο από τον Άγγλο Μονάρχη, ύστερα από τον Νόμο του Poynings το 1494, ενώ η Σκωτία διατηρούσε περισσότερη ανεξαρτησία.
↑ Βλ. π.χ. Jonathan I. Israel, "The Dutch role in the Glorious Revolution", in Israel, J.I. (ed.) (1991) The Anglo-Dutch Moment. Essays on the Glorious Revolution and its world impact, Cambridge U.P. ISBN 0-521-39075-3, p. 105; βλ. επίσης Jonathan I. Israel and Geoffrey Parker, "Of Providence and Protestant Winds: the Spanish Armada of 1588 and the Dutch armada of 1688", pp 335-364 στο ίδιο.
↑ Macaulay 1889, σελίδες 368–69.
↑ Carpenter 1956, σελίδες 96–98.
↑ lower-alpha
↑ lower-alpha
↑ Troost 2001, σελίδες 182–83.
↑ Troost 2001, σελ. 176.
↑ Troost 2001, σελ. 182.
↑ Troost 2001, σελ. 187.

Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα ιστορικό θέμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Barry Coward, The Stuart Age (1980) 298–302

[2] Σε κατάθεση ενώπιον επιτροπής της Βουλής των Λόρδων το φθινόπωρο του 1689· Schwoerer, L.G. (2004), The Revolution of 1688–89: Changing Perspectives, Cambridge U.P., 310 pages ISBN 0521526140, p. 3

[3] The Glorious Revolution Αρχειοθετήθηκε 2009-06-25 στο Wayback Machine. www.parliament.uk

[4] Ο Αγγλικός Εμφύλιος Πόλεμος, γνωστός επίσης ως Μεγάλη Εξέγερση, βρισκόταν ακόμη στη ζωντανή μνήμη των μεγαλύτερων στην ηλικία Άγγλων, που συμμετείχαν στα γεγονότα του 1688, οπότε, συγκρίνοντας με εκείνον τον πόλεμο, ή ακόμη και με την Εξέγερση του Μόνμαουθ του 1685, γι' αυτούς οι θάνατοι στη σύγκρουση του 1688 ήταν "φιλεύσπλαχνα λίγοι".

[5] Η Αγγλία, η Σκωτία και η Ιρλανδία εκείνη την εποχή είχαν κοινό βασιλιά αλλά θεωρούνταν ακόμη ξεχωριστά βασίλεια, με δικά τους κοινοβούλια. Στην πράξη ωστόσο, το κοινοβούλιο της Ιρλανδίας είχε περάσει σε πλήρη έλεγχο από τον Άγγλο Μονάρχη, ύστερα από τον Νόμο του Poynings το 1494, ενώ η Σκωτία διατηρούσε περισσότερη ανεξαρτησία.

[6] Βλ. π.χ. Jonathan I. Israel, "The Dutch role in the Glorious Revolution", in Israel, J.I. (ed.) (1991) The Anglo-Dutch Moment. Essays on the Glorious Revolution and its world impact, Cambridge U.P. ISBN 0-521-39075-3, p. 105; βλ. επίσης Jonathan I. Israel and Geoffrey Parker, "Of Providence and Protestant Winds: the Spanish Armada of 1588 and the Dutch armada of 1688", pp 335-364 στο ίδιο.

[FOOTNOTEMacaulay1889368–69-7] Macaulay 1889, σελίδες 368–69.

[FOOTNOTECarpenter195696–98-8] Carpenter 1956, σελίδες 96–98.

[9] wer-alpha

[10] wer-alpha

[FOOTNOTETroost2001182–83-11] Troost 2001, σελίδες 182–83.

[FOOTNOTETroost2001176-12] Troost 2001, σελ. 176.

[FOOTNOTETroost2001182-13] Troost 2001, σελ. 182.

[FOOTNOTETroost2001187-14] Troost 2001, σελ. 187.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]