Άγος

Γενικά ή λέξη άγος στην αρχαιότητα σήμαινε μίασμα, κατάρα, οργή Θεού, έχοντας την σημερινή έννοια της αμαρτίας, σε αντιδιαστολή με το δασύτονο άγος που σήμαινε "άξιο τιμής και σεβασμού". Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως το άγος προερχόταν από έγκλημα που ακολουθούσε στη συνέχεια το δράστη, ο οποίος έτσι καθίστατο "εναγής" δηλαδή όπως λέμε σήμερα καταραμένος.

Σε άγος υποκείμενα δεν ήταν μόνο τα άτομα (δράστες, εγκληματίες) αλλά ακόμη και πόλεις και κράτη ολόκληρα στα οποία συνέβαινε ή είχε συμβεί να "μιανθούν" από σοβαρό έγκλημα πολίτη ή ομάδας πολιτών ή και των Αρχών. Έτσι ακολουθούσε "κάθαρσις" ή "εξαγνισμός" με μεγάλες θυσίες, εκτεταμένες ιεροτελεστίες, καύση συγκεκριμένων αντικειμένων των οποίων ο καπνός θεωρούταν πως είχε καθαρτήρια ιδιότητα (όπως συμβαίνει σήμερα με το λιβάνι). Παράλληλα επιβαλλόταν τιμωρία των ενόχων, συνηθέστερα εξορία ή άλλων προσφερομένων αντ΄ αυτών προκειμένου να γίνουν έτσι εξιλαστήρια θύματα.

Παράδειγμα τέτοιου εξαγνισμού ήταν με τον Βασιλέα των Περσών Δαρείο που όταν έστειλε στις διάφορες ελληνικές πόλεις πρέσβεις για να ζητήσουν "γη και ύδωρ" δηλαδή δήλωση υποταγής, μολονότι οι πρέσβεις έχαιραν στον ελλαδικό χώρο ιδιαίτερου σεβασμού και ήταν απαραβίαστοι, οι Σπαρτιάτες τους έριξαν σε βαθύ φρέαρ "για να πάρουν μόνοι τους όση γη και νερό ήθελαν"! Συνέπεια του εγκλήματος αυτού ήταν η οργή των θεών, που εκδηλώθηκε με θεομηνίες απρόβλεπτες και πρωτοφανείς για την αρχαία Σπάρτη και για μακρύ χρόνο. Όταν τότε αποφασίστηκε να γίνει καθαρμός και ζητήθηκε ποιος Σπαρτιάτης θα ήθελε να πεθάνει υπέρ της πατρίδας του για εξαγνισμό, δύο Σπαρτιάτες προθυμοποιήθηκαν, ο Σπερθίας και ο Βούλις οι οποίοι και στάλθηκαν στη Περσία, στα Σούσα, για να παραδοθούν στον Μεγάλο Βασιλέα προκειμένου να φονευθούν και ν΄ αντισταθμίσουν το έγκλημά τους κατά των Πρεσβευτών.
Εν τω μεταξύ ο Δαρείος είχε πεθάνει και είχε αναλάβει ο Ξέρξης, τους δέχθηκε όμως προηγουμένως ο στρατηγός Υδάρνης ο οποίος και τους συμβούλευσε να προσκυνήσουν τον Μεγάλο βασιλέα και να αφιερωθούν σ΄ εκείνον που ξέρει να τιμά τους γενναίους άνδρες. Τότε οι δύο Σπαρτιάτες του απάντησαν: " Μας συμβουλεύεις αυτό γιατί γνωρίζεις μόνο τη δουλεία, την ελευθερία δεν τη γνώρισες ποτέ, γιατί αν την γνώριζες θα μας συμβούλευες να πολεμούμε γι΄ αυτήν όχι μόνο με δόρατα αλλά και με τσεκούρια (πέλεκες)". Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν στον Ξέρξη και αρνούμενοι να τον προσκυνήσουν, όπως τους πρόσταζαν οι δορυφόροι του, δήλωσαν πως είναι έτοιμοι να θανατωθούν. Τότε ο Ξέρξης θαυμάζοντας την ανδρεία τους, τους είπε πως δεν ήθελε να γίνει όμοιος μ΄ εκείνους που σκότωσαν πρέσβεις και παρέβησαν θεϊκούς νόμους που σέβονται όλοι οι άνθρωποι, οπότε και τους άφησε ελεύθερους.
Όταν δε επέστρεψαν ο Σπερθίας και Βούλις στη Σπάρτη σταμάτησαν και οι κακοί οιωνοί.

Δείτε επίσης

• Κυλώνειο άγος