Εξέταση μεμονωμένων αλλαγών

'{{WikidataCoord|format=dms|display=title}} {{Κωμόπολη χωριό | όνομα = Πολύδροσος | εικόνα = Polydrosos.jpg | πλάτος εικόνας = | δημοτική ενότητα = Παρνασσού | δημοτική κοινότητα = | κοινότητα = Σουβάλας | γεωγραφικό διαμέρισμα = [[Στερεά Ελλάδα|Στερεάς Ελλάδας]] | νομός = [[νομός Φωκίδας|Φωκίδας]] | περιφέρεια = [[Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας|Στερεάς Ελλάδας]] | περιφερειακή ενότητα = [[Νομός Φωκίδας|Φωκίδας]] | πρώην όνομα = }} Η '''Πολύδροσος''' ή '''Σουβάλα''' είναι κεφαλοχώρι του [[Παρνασσός|Παρνασσού]] στον [[νομός Φωκίδας|νομό Φωκίδας]] και υπάγεται διοικητικά στον διευρυμένο [[Δήμος Δελφών|Δήμο Δελφών]]. Βρίσκεται κτισμένη σε υψόμετρο 380 μέτρων στις βορειοανατολικές πλαγιές του Παρνασσού.<ref>{{Cite news|url=https://greece.terrabook.com/el/phocis/page/poludrosos-parnassou/|title=Πολύδροσος Παρνασσού - Φωκίδα {{!}} Terrabook|work=Terrabook|language=el-GR|accessdate=2018-05-08}}{{Dead link|date=Ιανουαρίου 2022 }}</ref> Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2011|Απογραφή του 2011]], είναι 1.125 κάτοικοι.<ref>{{Cite web |url=https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf |title=Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 |accessdate=2018-02-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170517060843/https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf |archivedate=2017-05-17 |url-status=live }}</ref> Μέχρι το 1928 ονομαζόταν και επίσημα Σουβάλα, οπότε και μετονομάστηκε Πολύδροσος αν και όλοι οι ντόπιοι χρησιμοποιούν το πρώτο.<ref>[http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/169975 Πανδέκτης - Μετονομασίες]</ref> Ανάμεσα στην Πολύδροσο και στο γειτονικό χωριό [[Λιλαία Φωκίδας|Λιλαία]] βρίσκονται οι πηγές του [[Κηφισός (Βοιωτικός)|Κηφισού]]. == Προέλευση ονόματος == Η προέλευση της ονομασίας Σουβάλα προέρχεται είτε από το [[Σλαβικές γλώσσες|σλαβικό]] Suvala, που σημαίνει ΄΄έλος΄΄, και που είχε διαδοθεί σαν προσηγορικό κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους στον ευρύτερο Ελληνικό χώρο είτε από την αντίστοιχη τουρκική λέξη σουβάλα που σημαίνει "πολύ νερό". Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το όνομα του χωριού βλέπε το άρθρο του ντόπιου ιστοριογράφου Ηλία Χρ. Θάνου στο οποίο παρουσιάζονται όλες οι απόψεις των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με το επίμαχο θέμα.<ref>{{Cite web|url=https://perihistory.blogspot.com/2024/03/blog-post_11.html|title=Περί Ιστορίας - Το ιστολόγιο του συγγραφέα Ηλία Χρ. Θάνου: Η λέξη Σουβάλα|ημερομηνία=Δευτέρα 11 Μαρτίου 2024|website=Περί Ιστορίας - Το ιστολόγιο του συγγραφέα Ηλία Χρ. Θάνου|accessdate=2024-05-11}}</ref> Αφού λοιπόν η λέξη Σουβάλα μάλλον σημαίνει ΄΄έλος΄΄, μπορούμε να πούμε ότι η συνώνυμη τοπονομασία αναφέρεται αρχικά στο μεγάλο βάλτο, που σχηματιζόταν άλλοτε μεταξύ των πηγών του [[Κηφισός (Βοιωτικός)|Κηφισού (Βοιωτικός)]], στην Αλεγούσα, γνωστός σαν ΄΄βάλτος της [[Επτάλοφος Φωκίδας|Αγόριανης]]΄΄. Ο εν λόγω βάλτος καταβασάνιζε για αιώνες τους ανθρώπους της περιοχής, μέχρι και τις νεότερες γενεές, και έγινε η αιτία να πλάσει ο λαός τοπικές παραδόσεις για στοιχειά και δαίμονες, που κυνηγούσαν τάχα τους διαβάτες τη νύχτα και που στην πραγματικότητα ήταν τα απειράριθμα κουνούπια και τα υδρόβια ζώα. == Ιστορία == Τα ίχνη κατοίκησης στην περιοχή χρονολογούνται από τα πρωτοελλαδικά χρόνια (3η χιλιετία π.Χ.). Μετά την καταστροφή των φωκικών πόλεων το 346 π.Χ. από το [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο Β]]΄, βασιλιά της [[Μακεδονία|Μακεδονίας]], η Λίλαια συνοικίσθηκε με τη γειτονική πόλη [[Έρωχος|Έρωχο]], που ταυτίζεται με το λόφο του Αγίου Βασιλείου και το χώρο του νεκροταφείου του Πολυδρόσου. Τα τείχη της κατασκευάσθηκαν πιθανότατα στα μετά το Φίλιππο χρόνια της ανοικοδόμησης των φωκικών ακροπόλεων, ενώ δείγματα μιας παλαιότερης οχύρωσης σώζονται στην κορυφή της ακρόπολης. Αυτό ίσως ήταν το τείχος της Λίλαιας πριν από την καταστροφή του Φιλίππου Β΄.<ref>{{Cite web|url=http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2427|title=Λιλαία - Πολύδροσο - Ιστορικό|last=Τσαρούχας|first=Α|website=ΟΔΥΣΣΕΥΣ - Υπουργείο πολιτισμού και Αθλητισμού|publisher=Τσαρούχας Α. Αρχαιολόγος|accessdate=2022-09-02|archive-date=2022-03-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20220320131633/http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2427|url-status=}}</ref> Η πόλη συνέχισε να κατοικείται ως τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]] οπότε και χτυπήθηκε από ισχυρό σεισμό. Ευδιάκριτα ίχνη κατοίκησης της περιοχής της σημερινής Σουβάλας επισημαίνονται σε όλη τη χαμηλή βουνοπλαγιά, κυρίως δυτικά από το νεκροταφείο της Πολυδρόσου και στην περιοχή των πηγών του [[Κηφισός (Βοιωτικός)|Κηφισού (Βοιωτικός)]] όπου ονομάζεται από τους ντόπιους και Αλεγούσα. Το πιο επιβλητικό απομεινάρι, που μας θυμίζει το παλαιό οικισμό της Σουβάλας, είναι αναμφίβολα η βυζαντινή εκκλησία της [[Παναγία|Παναγίας της Ελεούσας]] (Μαυρομαντήλα) καθώς και τα κατάλοιπα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του [[Άγιος Χριστόφορος|Αγίου Χριστοφόρου]] που οικοδομήθηκε σε προγενέστερο άνδηρο<ref>{{Cite web|url=https://www.searchculture.gr/aggregator/edm/Delphi_Museum/000051-%3A11535_132|title=Κατάλοιπα του βυζαντινού ναού του Αγ. Χριστοφόρου στο Πολύδροσο|publisher=Εφορεία Αρχαιοτήτων Φωκίδος|archivedate=2015-08-15}}</ref>, πιθανότατα ιερό που είχαν χτίσει οι αρχαίοι για τη λατρεία της θεάς [[Άρτεμις|Αρτέμιδας]] και του θεοποιημένου [[Κηφισός (μυθολογία)|ποταμού Κηφισού]]<ref>{{Cite web|url=https://www.mixanitouxronou.gr/o-allos-kifisos-vrisketai-sti-voiotia-kai-oi-anthropoi-ton-latreyan-san-theo-deite-apo-psila-to-mythiko-potami-kai-poy-kataligoyn-ta-nera-toy-drone/|title=Ο άλλος Κηφισός. Βρίσκεται στη Βοιωτία και οι άνθρωποι τον λάτρευαν σαν Θεό.}}</ref>, επάνω από τις πηγές του [[Κηφισός (Βοιωτικός)|Κηφισού (Βοιωτικός)]]. Σύμφωνα με τον [[Παυσανίας|Παυσανία]] τα ιερά ήταν της θεάς [[Άρτεμις]] και του [[Απόλλων|Απόλλωνα]], ενώ υπήρχαν και όρθια αγάλματα από Πεντελικό μάρμαρο.<ref>{{Cite book|title=ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ: ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ|author=Παυσανίας|publisher=ΚΑΚΤΟΣ|isbn=9789603826316|year=2005|editor=Φιλολογική Ομάδα Κάκτου |volume=ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ (ΑΡΚΑΔΙΚΑ - ΒΟΙΩΤΙΚΑ - ΦΩΚΙΚΑ)|location=Αθήνα|page=671}}</ref> Στην βόρεια έξοδο του χωριού βρίσκονται τα απομεινάρια ερειπίων αρχαίου Ιερού της [[Δήμητρα (μυθολογία)|Δήμητρας]] και [[Περσεφόνη|Κόρης]].<ref>{{Cite book|title=ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΚΑΙ ΚΟΡΗΣ ΕΡΩΧΟΥ ΣΤΟ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ ΦΩΚΙΔΑΣ|first=Αλέξανδρος|last=Μαζαράκης Αινιάν|publisher=Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας|isbn=978-618-82035-2-5|year=2012|location=Βόλος|page=949}}</ref> Μετά την καταστροφή που έπαθε η Άνω Σουβάλα από το σεισμό του 1870<ref>{{Cite web|url=https://www.oasp.gr/node/2530|title=Αράχωβα 1870|website=Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας|publisher=Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας}}</ref>, οι Σουβαλιώτες κατεβαίνουν στον κάμπο και συγκροτούν την Τρίτη Σουβάλα, τη σημερινή Σουβάλα. Στη θέση αυτή φαίνεται ότι και πριν από την επανάσταση είχε επεκταθεί ο αρχικός οικισμός από τα δυτικά. Η Σουβάλα συνέχισε να επεκτείνεται κι έτσι σήμερα αποτελεί κεφαλοχώρι της [[Παρνασσός|περιοχής]]. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη δυτική πλευρά της Σουβάλας στη θέση Μαντάμια, βρίσκεται ερειπωμένο πλέον το παλαιό [[υδροηλεκτρικό εργοστάσιο]] που δημιουργήθηκε το [[1924]], το οποίο υπήρξε από τα σημαντικότερα μνημεία της πρώιμης βιομηχανικής περιόδου στην Ελλάδα, καθώς ήταν το μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή. Το ρεύμα που παράγονταν εκεί ήταν εναλλασσόμενο υψηλής τάσης και μέσω κατάλληλης εναέριας γραμμής καλωδίων μεταφερόταν στο εργοστάσιο της Πολυδρόσου όπου εκεί υπήρχε μετασχηματιστής που μετέτρεπε τα 500 volt σε 100 νolt για τον ηλεκτροφωτισμό. Η άνω και η κάτω Πολύδροσος ήταν από τα λίγα ορεινά χωριά εκείνης της περιόδου που είχαν φωτισμό χάρη στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, κάτι το οποίο αποτελούσε προνόμιο για τους κατοίκους κάνοντας τους υπερήφανους για το πλεονέκτημα που κατείχαν για την τότε εποχή.<ref>{{Cite web|url=https://lispolydrosou.blogspot.com/2020/05/blog-post_68.html|title=Η Σουβάλα Παρνασσού}}</ref> == Τουρισμός == Η Πολύδροσος τα τελευταία χρόνια έχει σημαντική τουριστική ανάπτυξη, λόγω της μικρής απόστασης που τη χωρίζει από το [[Χιονοδρομικό Κέντρα Παρνασσού|Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού]]. Επίσης βρίσκεται πολύ κοντά στο γραφικό χωριό της [[Επτάλοφος Φωκίδας|Αγόριανης]]. == Αθλητισμός == Η πόλη διαθέτει μία ομάδα ποδοσφαίρου, τον [[Α.Σ. Διαγόρας Πολυδρόσου|Διαγόρα Πολυδρόσου]]. Ο Διαγόρας αγωνίζεται στο Δημοτικό Στάδιο Πολυδρόσου το οποίο έχει πάρει την ονομασία "Ιωάννης Κούσουλας". == Πορεία του πληθυσμού == {|class="wikitable" style="text-align:center; |'''Έτος''' |1928 |1940 |1951 |1961 |1971 |1981 |1991 |2001 |2011 |- |'''Πληθ.''' |1.567 |1.486 |1.528 |1.511 |1.312 |1.306 |1.350 |1.465 |1.125 |} == Μεταφορές == Η [[Εθνική Οδός 3 (Ελλάδα)|Εθνική Οδός 3]] διέρχεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων βόρεια του χωριού συνδέοντάς το με τη [[Λιβαδειά]], τη [[Λαμία]] και άλλες πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας. Επίσης, οι περιφερειακές σιδηροδρομικές γραμμές [[σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών - Καλαμπάκας|Αθήνας - Καλαμπάκας]] και [[σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών - Λειανοκλαδίου|Αθήνας - Λειανοκλαδίου]] εξυπηρετούν το χωριό, μέσω του [[Σιδηροδρομικός Σταθμός Λιλαίας|Σταθμού Λιλαίας]]. {{βικιλεξικό|Πολύδροσος}} == Παραπομπές == <references /> {{Δήμος Δελφών}} {{DEFAULTSORT:Πολυδροσος Φωκιδας}} [[Κατηγορία:Χωριά του νομού Φωκίδας]] [[Κατηγορία:Δήμος Δελφών]] [[Κατηγορία:Παρνασσός]]'